Do końca zeszłego roku powstało w Polsce ponad 3080 km dróg szybkiego ruchu: autostrad i dróg ekspresowych. Budowa dróg była oczkiem w głowie pierwszego rządu Donalda Tuska, szczególnie przed rozgrywanymi w Polsce mistrzostwami Euro 2012. Budowa nowych tras - zwłaszcza w porównaniu z inwestycjami kolejowymi - szła sprawnie i szybko, a Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad była stawiana za wzór jak sprawnie wydawać unijne pieniądze na rozwój infrastruktury.
Okazuje się jednak, że Najwyższa Izba Kontroli ma poważne uwagi do funkcjonowania GDDKiA. Świadczą o tym wyniki z kontroli, opublikowane we wtorek. Izba wzięła pod lupę realizację inwestycji drogowych w latach 2010-2014. Wydała opinię pozytywną, choć stwierdziła nieprawidłowości.
Bałagan w dyrekcji
Izba stwierdziła, że przy realizacji inwestycji z Programów Budowy Dróg Krajowych (PBDK) na lata: 2008-2012 oraz 2011-2015 występowały liczne przerwy w pracach budowlanych, uniemożliwiające terminowe zakończenie poszczególnych zadań. Po części to wina GDDKiA, a po części - rządu.
Według NIK generalna dyrekcja nie była przygotowana pod względem instytucjonalnym i kadrowym do sprawnej i oszczędnej realizacji inwestycji drogowych. Przykład? Nie miała spójnego systemu gromadzenia i przetwarzania danych na temat przebiegu realizacji inwestycji. Taki system zaczął funkcjonować dopiero w 2014 r. Wcześniej za każdym razem, gdy centrala GDDKiA chciała dowiedzieć się czegokolwiek np. o wynagrodzeniach wypłaconych podwykonawcom, uzyskiwanych decyzjach, aneksach do umów, przyczynach opóźnień w realizacji robót czy wzroście kosztów budowy, musiała występować o informacje do poszczególnych oddziałów.
Jednak zakłócenia w przepływie informacji to nie jedyny problem wynikający z braku systemu informatycznego. Bez systemu nie można było na bieżąco śledzić rozliczeń za roboty budowlane. W efekcie mogły pojawić się przypadki podwójnych wypłat wynagrodzeń za wykonane prace, spowodowanych solidarną odpowiedzialnością inwestora i wykonawcy za zapłatę na rzecz podwykonawców. "GDDKiA dokonała takich podwójnych wypłat wynagrodzeń na rzecz podwykonawców, uczestniczących w budowie m.in.: autostrady A1 na odcinku Toruń-Stryków, A2 na odcinku Stryków-Konotopa, A4 na odcinku Tarnów-Rzeszów oraz drogi S69 na odcinku Bielsko Biała-Żywiec. Poszczególnym podwykonawcom wypłacono wynagrodzenie w kwotach od 7,2 do 8 mln zł" - informuje NIK.
Rzecznik GDDKiA Jan Krynicki zastrzega w rozmowie z money.pl, że nie było sytuacji, żeby Skarb Państwa płacił dwa razy za to samo. - W momencie, gdy płaciliśmy podwykonawcom za prace natychmiast podejmowaliśmy kroki, by odzyskać tę należność od ich dłużników. Więc nie było tak, że Skarb Państwa na tym tracił - powiedział.
Kamyczek do rządowego ogródka
NIK zastrzega, że nie wszystkie problemy z budową dróg to wina Dyrekcji. Spora ich część powstała po stronie administracji rządowej. Wynikały one z częstych zmian przepisów i ustanawiania obszarów chronionych na terenach, przez które miały biec drogi. Korygowano też przebieg dróg już na etapie uzyskiwania pozwoleń, co dodatkowo wydłużało cały proces inwestycji.
W efekcie, do końca 2012 r. powstało w Polsce łącznie nieco ponad 2100 km nowych dróg krajowych (w tym: 466,1 km autostrad, 734,7 km dróg ekspresowych, 905,4 km pozostałych dróg krajowych), co stanowiło 52 proc. założeń pierwotnych Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2008-2012.