Zamiast aresztu czerwony dywan. Putin przyleciał do Mongolii

- Mongolia złamałaby swoje międzynarodowe zobowiązania jako członek MTK, gdyby pozwoliła [Putinowi] na wizytę i nie aresztowała go - powiedziała w poniedziałek Maria Elena Vignoli, prawniczka z HRW.

Do aresztowania jednak nie doszło. Rosyjski dyktator został na lotnisku w Mongolii przyjęty z honorami przez państwowych oficjeli w obecności asysty honorowej. Gdy Putin przeszedł przez czerwony dywan, a następnie wsiadł do rządowej limuzyny.

Jak ocenił dr Tomasz Lachowski z Katedry Prawa Międzynarodowego i Stosunków Międzynarodowych na Uniwersytecie Łódzkim jest to "naruszenie zobowiązania wynikającego ze Statutu Rzymskiego" Międzynarodowego Trybunału Karnego.

Putin jest poszukiwany przez MTK od marca 2023 r., gdy sędziowie wydali nakazy aresztowania jego oraz rosyjskiej rzeczniczki praw dziecka Marii Lwowej-Biełowej za zbrodnie wojenne bezprawnej deportacji dzieci z okupowanych terenów Ukrainy do Rosji. Mongolia została członkiem MTK w 2003 r. Zgodnie z traktatem założycielskim ma obowiązek współpracy z Trybunałem, w tym aresztowania i wydawania podejrzanych, którzy wkraczają na jej terytorium.

Wpuszczenie Putina, zbiega MTK, byłoby zniewagą nie tylko dla wielu ofiar zbrodni sił rosyjskich, ale także podważyłoby podstawową zasadę, że nikt, bez względu na to, jak jest potężny, nie stoi ponad prawem - stwierdziła Vignoli.

Składając wizytę w Mongolii, Putin po raz pierwszy od wydania przez MTK nakazu aresztowania jest gościem kraju członkowskiego Trybunału. W sierpniu 2023 r. Putin miał wziąć udział w corocznym szczycie przywódców BRICS w Johannesburgu, ale po naciskach ze strony społeczeństwa obywatelskiego i decyzji sądu RPA potwierdzającej zobowiązanie państwa do wykonania nakazu aresztowania wydanego przez MTK jego wizyta została ostatecznie odwołana.

Human Rights Watch stwierdziła, że wszyscy członkowie Międzynarodowego Trybunału Karnego powinni pójść za przykładem RPA i wypełniać swoje zobowiązania wynikające z traktatu ustanawiającego trybunał. 15 czerwca Mongolia przyłączyła się do oświadczenia 94 państw członkowskich MTK, w którym zadeklarowano "niezachwiane poparcie" dla MTK w świetle nasilających się gróźb wobec sądu i jego urzędników. W oświadczeniu wezwano również wszystkich członków "do zapewnienia pełnej współpracy z Trybunałem w celu realizacji jego ważnego mandatu, jakim jest zapewnienie równego wymiaru sprawiedliwości dla wszystkich ofiar ludobójstwa, zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości". W 2023 r. jeden z sędziów Sądu Najwyższego w Mongolii został po raz pierwszy wybrany do składu MTK.

Oprócz przymusowej deportacji ukraińskich cywilów do Rosji, w tym dzieci, Human Rights Watch udokumentowała liczne inne działania sił rosyjskich od czasu ich pełnowymiarowej inwazji na Ukrainę w 2022 r., które należy zbadać jako potencjalne zbrodnie wojenne, przypomniał portal radia Wolna Europa. Obejmują one bezprawne ataki na ludność cywilną i infrastrukturę cywilną, ataki z użyciem niedozwolonej broni, jak amunicja kasetowa, oraz arbitralne zatrzymania, tortury i egzekucje doraźne cywilów i ukraińskich żołnierzy próbujących się poddać.

Śledztwa prowadzone przez sąd doprowadziły dotychczas do wydania nakazów aresztowania sześciu osób pod zarzutem zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.

- Kiedy Putin planował wziąć udział w szczycie BRICS, (...) RPA stanęła przed wyborem, przed jakim stoi obecnie Mongolia, ale jasno dała do zrozumienia, że uznaje swoje zobowiązania, (...) a Putin ostatecznie został w domu – powiedziała Vignoli. - Władze Mongolii mają teraz szansę zademonstrować w konkretnych słowach swoje zaangażowanie w wymierzanie sprawiedliwości za zbrodnie międzynarodowe, odmawiając Putinowi wjazdu lub aresztując go, jeśli wjedzie do kraju - dodała.