Pracownik, pracodawca i państwo mają wspólnie zrzucać się na przyszłe oszczędności Polaków. Każda firma zatrudniająca co najmniej jedną osobę, za którą odprowadza składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe do ZUS (czyli nie tylko zatrudnioną na umowę o pracę, ale też np. na umowę-zlecenie lub umowę agencyjną), powinna utworzyć dla swoich pracowników dobrowolne Pracowniczy Plan Kapitałowy. Nieco mniejsza pensja co miesiąc, ale więcej pieniędzy na starość - takie mają być efekty programu. I choć w PPK mówi się głównie o pracownikach, to dla przedsiębiorców będzie to również prawdziwa rewolucja.
Co PPK oznacza dla pracodawców? Po wejściu w życie ustawy PPK staną się po prostu elementem pakietu świadczeń dla wszystkich pracowników przedsiębiorcy. Gdy do firmy przyjdzie nowa osoba, po upływie trzeciego miesiąca zatrudnienia będzie mogła rozpocząć oszczędzanie w PPK.
- Dzięki temu firmy będą mogły kreować na rynku pracy swój wizerunek jako zaangażowanych i atrakcyjnych pracodawców. Jednocześnie wykażą realną troskę o budowanie prywatnych oszczędności swoich pracowników - tłumaczy Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju.
Od kiedy?
Pracownicze Plany Kapitałowe nie będą dla przedsiębiorców zaskoczeniem. Aby wszyscy odpowiednio się przygotowali proces tworzenia PPK jest rozłożony aż na dwa lata. Od czego zależy termin? Od wielkości danej firmy, mierzonej liczbą zatrudnionych osób.
I tak przedsiębiorcy i instytucje, które zatrudniają co najmniej 250 pracowników (według stanu na 31 grudnia 2018 rok) będą musiały się dostosować do przepisów od 1 lipca 2019 roku. Firmy z co najmniej 50 zatrudnionymi (według stanu na 30 czerwca 2019 roku) muszą zacząć stosować nowe przepisy od 1 stycznia 2020 roku. Firmy, które pod koniec 31 grudnia 2019 roku będą miały 20 zatrudnionych pracowników, zaczną stosować przepisy ustawy od 1 lipca 2020 roku. Wszystkie pozostałe podmioty i jednostki sektora finansów publicznych zaczną stosować ustawę od 1 stycznia 2021 roku.
Od tych zasad są jednak wyjątki. I tak podmioty zatrudniające - należące do jednej grupy kapitałowej - mogą zawierać umowy o zarządzanie i prowadzenie PPK, w którym ustawa ma zastosowanie do podmiotu zatrudniającego największą liczbę osób w grupie kapitałowej. W efekcie wszyscy pracodawcy w ramach danej grupy kapitałowej mogą utworzyć PPK wcześniej niż wynikałoby to z ogólnego harmonogramu.
Jednocześnie PPK ominie mikroprzedsiębiorców, jeżeli wszyscy pracownicy złożą deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. Z obowiązku tworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych zwolnione są też podmioty, które już dbają o przyszłość emerytalną pracowników. Konkretnie, PPK nie musi zakładać podmiot zatrudniający, który w dniu objęcia go przepisami ustawy prowadzi Pracowniczy Program Emerytalny oraz nalicza i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5 proc. dla min. 25 proc. zatrudnionych.
Firma, która zawarła umowę o zarządzanie PPK oraz umowy o prowadzenie PPK, a następnie utworzyła PPE (i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia), może być zwolniona z obowiązku finansowania wpłat do PPK za osoby zatrudnione, które przystąpiły do PPE. To prosta zasada: chodzi o to, by w ramach jednej firmy pracodawca nie musiał dwukrotnie finansować wpłat na cele emerytalnedla jednego pracownika.
Obowiązek stworzenia PPK
To na pracodawcach będzie spoczywał obowiązek podpisania umowy o zarządzanie PPK z wybraną instytucją finansową. Jednocześnie to pracodawca będzie prowadził Pracowniczy Plan Kapitałowy i w imieniu i na rzecz zatrudnionych podpisze umowę o prowadzenie PPK. Co to oznacza? To pracodawca będzie odprowadzał wpłaty (finansowane przez pracownika i własne) do PPK. Będzie obliczał, ile musi wpłacić i sam wpłacał za wszystkich zatrudnionych.
Pracodawca wybierać będzie mógł spośród następujących instytucji finansowych (wpisanych do ewidencji PPK i umieszczonych na Portalu PPK, który zostanie uruchomiony w styczniu 2019 roku): Funduszy Inwestycyjnych zarządzanych przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, Funduszy Emerytalnych zarządzanych przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne lub Pracownicze Towarzystwa Emerytalne oraz Zakładów Ubezpieczeń.
- Automatycznie uczestnikami PPK będą wszyscy pracownicy, którzy ukończyli 18 rok życia a nie ukończyły 55 lat. Pracownicy, którzy ukończyli 55 lat a nie ukończyli 70 mogą zacząć oszczędzać w PPK na ich wniosek- tłumaczy Borys.
Zgodnie z przepisami, obowiązek zawarcia umów o prowadzenie PPK nie odnosi się do osób zatrudnionych, które najpóźniej w pierwszym dniu zatrudnienia ukończyły 70 rok życia. Umowy na rzecz osoby zatrudnionej, która ukończyła 55 rok życia, a nie ukończyła 70 roku życia, zawierane będą jedynie na jej wniosek. To pracodawca jest zobowiązany do poinformowania takiej osoby zatrudnionej o prawie złożenia wniosku.
Przepisy chronią jednak starszych pracowników przed manipulacjami przedsiębiorców. Mowa o sytuacji, gdy zatrudniający celowo rozwiąże z pracownikiem umowę tuż przed ukończeniem 55 roku życia, a następnie zatrudni ją na nowo po ukończeniu tego wieku. Ustawa przewiduje obowiązek zawarcia umów o prowadzenie PPK na rzecz osób, które pomimo że momencie zatrudnienia osiągnęły ten wiek, to w okresie 12 miesięcy poprzedzających pierwszy (nowy) dzień zatrudnienia, pracowały wcześniej łącznie przez co najmniej trzy miesiące u tego samego pracodawcy.
Więcej informacji o Pracowniczych Planach Kapitałowych można znaleźć na oficjalnym Portalu PPK pod adresem www.mojeppk.pl
Obowiązkowa wpłata
Ile musi wpłacać pracodawca? Wpłata podstawowa (obligatoryjna) to 1,5 proc. wynagrodzenia brutto. Wpłata dodatkowa (dobrowolna) to do 2,5 proc. wynagrodzenia brutto danego pracownika. Zatem maksymalna wpłata może wynieść 4 proc. wynagrodzenia. Co istotne, nie są to pieniądze pobierane z pensji. To koszt pracodawcy.
Warto pamiętać, że wpłaty finansowane przez pracodawcę nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. - Rozwiązanie takie ma na celu obniżenie kosztów wpłat do PPK dla pracodawców - wyjaśnia Borys. Pracodawca będzie wyliczał wysokość wpłaty finansowanej przez siebie i wysokość wpłaty finansowanej przez pracownika - i przekazywał je na do PPK. Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich jest przekonany, że w najbliższych miesiącach oprogramowanie kadrowe dla firm będzie tak dostosowane, że obsługa PPK nie będzie dużym obciążeniem.
Ustawa o Pracowniczych Planach Kapitałowych zakłada, że na pracodawcach spoczywać będzie obowiązek wyboru instytucji finansowej, za pośrednictwem której zostaną utworzone rachunki PPK dla pracowników.
Co ważne - instytucję finansową, która będzie opiekowała się PPK pracodawca powinien wybrać w porozumieniu ze związkami zawodowymi. Jeżeli ich nie ma, powinien w tym celu dogadać się z reprezentacją pracowników. Tryb wyłonienia takiej reprezentacji pracodawca ustali już sam. Z ustawy wynika, że obowiązkiem pracodawców będzie także gromadzenie i archiwizacja dokumentacji dotyczącej PPK.
Kiedy należy pracownika zapisać do PPK? Zgodnie z ustawą co do zasady obowiązek zawarcia umowy o prowadzenie PPK powstanie najpóźniej po upływie trzeciego miesiąca zatrudnienia danej osoby w firmie. Na dodatek zapis musi być zrealizowany nie później niż do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin trzech miesięcy zatrudnienia. W okresie przejściowym jednak umowy o prowadzenie PPK podmiot zatrudniający będzie zawierał w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy licząc od pierwszego dnia stosowania ustawy o PPK do danego pracodawcy.
Dlaczego? Przyjęcie terminu trzech miesięcy zatrudnienia wynika ze specyfiki prawa pracy, w tym np. z długości umów o pracę na okresy próbne, które mogą być zawierane na 3 miesiące. Ciągłość terminu nie jest w nich wymagana, miesiące są liczone jako okresy 30-dniowe.
W okresie przejściowym jednak umowy o prowadzenie PPK podmiot zatrudniający będzie zawierał w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy licząc od pierwszego dnia stosowania ustawy o PPK do danego pracodawcy. Dla zawarcia tych umów w okresie przejściowym nieistotna jest długość okresu zatrudnienia pracownika.
W czasie kryzysu nie będzie PPK
Co ważne, ustawa przewiduje mechanizm antykryzysowy. Pracodawca i uczestnik Pracowniczych Planów Kapitałowych (czyli pracownik) nie finansują wpłaty podstawowej i dodatkowej w okresie przestoju ekonomicznego.
Ponadto, nie będzie obowiązku finansowania wpłat do PPK w firmie w przypadku zaistnienia przesłanek niewypłacalności pracodawcy. Ustawa przewiduje również przerwę we wnoszeniu wpłat do PPK w okresie przejściowego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej lub ograniczenia jej prowadzenia na skutek powodzi i braku środków na wypłatę wynagrodzeń dla pracowników.
Polski Fundusz Rozwoju uruchomi specjalny portal dla pracodawców. Znajdą tam oni wszystkie niezbędne informacje na temat PPK . Pojawią się tam również informacje o instytucjach zarządzających środkami.