Co oznaczają stopnie zagrożenia atomowego?

Początkowo awarię, która wystąpiła w elektrowni Fukushima sklasyfikowano na czwarty stopień w Międzynarodowej Skali Zdarzeń Jądrowych (INES). wczoraj przed południem japońska agencja Kyodo podała, że operator elektrowni podniósł ocenę do piątego poziomu w siedmioelementowej skali.

Piąty stopień ogłasza się gdy dojdzie do znacznego uwolnienia substancji radioaktywnych na skutek eksplozji lub pożaru. Na tym poziomie należy bezwzględnie podjąć działania, które zmniejszyć zagrożenie dla zdrowia ludności. W związku z tym operator elektrowni firma Tepco rozważa zamknięcie reaktorów w betonowym sarkofagu. Na podstawie INES można oszacować, że podobną skalę miał wypadek z 1979 roku w amerykańskiej elektrowni Three Mile Island.

Wprowadzona w 1990 roku Międzynarodowa Skala Zdarzeń Jądrowych (INES) pozwala szybko ocenić jak duże zagrożenie wiąże się z katastrofami jądrowymi. Skala ma siedem poziomów, ale większość wydarzeń klasyfikuje się na pierwszym lub nawet zerowym. Wyżej trafiają jedynie poważne awarie. Za każdym razem stopień zdarzenia ustala operator elektrowni po konsultacji z krajowym dozorem jądrowym.

O jakimkolwiek zagrożeniu dla ludzi można mówić dopiero od drugiego poziomu. Na skutek zdarzenia promieniowanie działające na pracowników elektrowni może przekroczyć roczną dawkę graniczną. Procedury chronią jednak przed dalszymi uszkodzeniami i ludność mieszkająca w pobliżu nie jest zagrożona.

Gdy dojdzie do niewielkiego uwolnienia substancji radioaktywnych ogłasza się trzeci stopień zagrożenia. Jednak nawet wtedy dawka promieniowania stanowi ułamek dopuszczalnych norm i zwykle nie podejmuje się żadnych działań zaradczych.

Czwarty stopień - taki jaki jeszcze wczoraj rano obowiązywał w Fukushimie - ogłasza się gdy dojdzie do znacznego uszkodzenia reaktora, które jest trudne do naprawienia. Wciąż jednak zagrożenie obejmuje tylko pracowników, który mogą zostać napromieniowani dawką zbliżoną do wartości śmiertelnych. Przy tym poziomie awarii ludność cywilna może być narażona na promieniowanie nieprzekraczające dopuszczalnych norm. Czwarty stopień INES miała awaria elektrowni atomowej Saint Laurent w 1980 roku we Francji oraz wydarzenia w zakładach przeróbki paliwa w brytyjskim Windscale w 1973.

Wyższe poziomy różnią się od siebie ilością uwolnionych substancji radioaktywnych. Szóstką była awaria zakładach przerobu paliwa jądrowego w Kysztymie na Uralu w latach pięćdziesiątych. Doszło wówczas do eksplozji podziemnego zbiornika odpadów radioaktywnych, które następnie zanieczyściły pobliską rzekę narażając na promieniowanie blisko pół miliona osób.

Najwyższy siódmy stopień zarezerwowano dla katastrof, których długofalowe skutki dla środowiska odczuwalne są poza granicami państwa, w którym doszło do awarii. Siódemką była m.in. dotąd największy jądrowy kataklizm - eksplozja elektrowni w Czarnobylu.