W Polsce zwyczaj dzielenia się opłatkiem w Wigilię przyjął się prawdopodobnie w 18-tym wieku. Nazwa "opłatek" pochodzi od słowa "oblatum", czyli "dar ofiarny". Początkowo nazywano tak chleb ofiarny, łamany i spożywany przez pierwszych chrześcijan. Z czasem w tych obrzędach pojawiły się cienkie płytki chlebowe z przaśnego ciasta. Chlebki nieświęcone, których nie wykorzystano w misteriach religijnych rozdawano w kościele, aby wierni dzielili się nimi i spożywali podczas Bożego Narodzenia. Od nich właśnie pochodzą wigilijne opłatki.
Polska tradycja wymaga białych opłatków na stole wigilijnym. Kolorowe opłatki były przeznaczone dla zwierząt gospodarskich, w wigilię bowiem dzielono się życzeniami z "braćmi mniejszymi". Żółte opłatki podawano mlecznym krowom, aby dawały dobre mleko. Konie dostawały czerwone opłatki, aby uchronić je przed rzuceniem uroku. Według wierzeń, w tę jedną noc w roku zwierzęta przemawiają ludzkim głosem.
Kawałki opłatka ze świątecznego stołu przechowywano aż do następnej Wigilii, wierzono bowiem, zwłaszcza na wsi, że obecność opłatka w domu przynosi pokój, błogosławieństwo Boże, szczęście i dostatek. Wierzono też, że każdy, kto w Wigilię dzieli się opłatkiem, przez cały rok nie zazna głodu i będzie mógł chlebem lub inną strawą podzielić się z ubogimi. Z kolei, jeśli ktoś zabłąkany w lesie przypomni sobie, z kim łamał opłatek, bez trudu odnajdzie drogę i szczęśliwie wróci do domu.
