W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Polsce jest zaledwie trzech dziennikarzy - najmniej wśród 12 europejskich krajów, które wzięły udział w badaniu MediaAcT. Zdaniem prof. Bogusławy Dobek-Ostrowskiej oznacza to, że zawód ten jest w naszym kraju elitarny.
Wyniki badania MediaAcT, zrealizowanego w ramach programu Komisji Europejskiej, a także badania polskiego środowiska dziennikarskiego, przeprowadzonego w ramach międzynarodowego projektu "Zmiana w dziennikarstwie. Kultura dziennikarska w Rosji, Polsce i Szwecji," zaprezentowano w środę w Warszawie.
Z badania wynika, że w Polsce jest ok. 10 tys. dziennikarzy - o blisko 2 tys. mniej niż rok wcześniej. 2542 pracuje w czasopismach, 1651 - w dziennikach regionalnych, 1157 - w publicznej radiofonii, 926 - w prywatnych telewizjach, 808 - w prywatnych rozgłośniach radiowych, 758 - w publicznej telewizji, 659 - w ogólnopolskich dziennikach, 350 - w mediach internetowych i 249 - w agencji prasowej.
Wśród biorących udział w badaniu 12 krajów europejskich najwięcej dziennikarzy jest w Wielkiej Brytanii (blisko 70 tys.) i w Niemczech (prawie 50 tys.). Polska uplasowała się na ósmej pozycji, wyprzedzając Szwajcarię, Finlandię, Austrię i Estonię, ale w naszym kraju jest najmniej dziennikarzy w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców - zaledwie trzech. Najwyższy wskaźnik odnotowano w Rumunii (18), Finlandii (15) i Szwajcarii (13).
Jak oceniła prezentująca wyniki prof. Bogusława Dobek-Ostrowska z Uniwersytetów Wrocławskiego i Warszawskiego, wyniki te oznaczają, że w Polsce zawód dziennikarza jest "niezwykle elitarny, zawężony do bardzo niewielkiej grupy".
W zawodzie dziennikarza pracuje w Polsce podobna liczba mężczyzn i kobiet. Inna sytuacja panuje m.in. w Holandii, Szwajcarii, Włoszech i Francji, gdzie dziennikarzami są głównie mężczyźni. Niewielką przewagę kobiet wśród dziennikarzy odnotowano w Hiszpanii, Estonii i Finlandii.
Ponad połowę polskich dziennikarzy stanowią osoby młode - w wieku 21-40 lat. Odmienna sytuacja panuje np. w Szwecji, gdzie zawód dziennikarski jest zawodem ludzi starzejących się. Z kolei w Rosji dziennikarze są bardzo młodzi i szybko odchodzą z zawodu.
Wyższe wykształcenie dziennikarskie ma około 35 proc. polskich dziennikarzy, a niespełna 10 proc. odbyło szkolenie zawodowe w firmie medialnej. Żadnego wykształcenia kierunkowego nie posiada blisko 40 proc. osób pracujących w zawodzie. W Rosji studia dziennikarskie ukończone ma 60 proc. osób pracujących w zawodzie, a w Szwecji - 83 proc.
Stałe zatrudnienie w firmie medialnej deklaruje ponad 60 proc. dziennikarzy. Tzw. wolnym strzelcem jest ok. 10 proc. z nich, a ok. 8 proc. jest zatrudniona tymczasowo. Ponad trzy czwarte (76 proc.) pracuje w pełnym wymiarze, a jedna piąta (20 proc.) - w niepełnym.
Większość polskich redakcji (ok. 30 proc.) to redakcje małe, w których pracuje do 10 pełnoetatowych dziennikarzy. Ponad połowa osób, które wzięły w badaniu, zadeklarowały, że w ciągu ostatnich pięciu lat liczba osób zatrudnionych w ich redakcji zmniejszyła się. Na wzrost zatrudnienia wskazało ok. 10 proc., a ok. 15 proc. stwierdziło, że nie uległo ono zmianom.
Na pytanie o dochody, ponad jedna czwarta ankietowanych uznała, że możliwe jest utrzymanie się z dochodów z dziennikarstwa. Podobny odsetek wskazał, że dochody te wystarczają na wszystko, co jest niezbędne. Pieniądze była w stania odłożyć nieco jedna piąta dziennikarzy. Ok. 13 proc. wskazała, że ma inne źródła dochodów, bo środki z dziennikarstwa nie są wystarczające, a ok. 5 proc. - że dochody z tego źródła stanowią tylko niewielką część ich dochodów.
Polscy dziennikarze niechętnie się zrzeszają - przynależność do stowarzyszenia dziennikarskiego zadeklarowało zaledwie 17 proc. z nich. W Rosji członkami takich stowarzyszeń jest 60 proc. dziennikarzy, a w Szwecji - ponad 80 proc.
Dziennikarze w Polsce są pesymistami co do przyszłości ich zawodu. Ponad 35 proc. uznało, że dziennikarstwo zmieni się w inną formę działalności, a 14 proc. - że zawód będzie stopniowo zanikał. Zdania, że dziennikarstwo będzie się rozwijać, było 28 proc. ankietowanych, a że pozostanie on taki sam - 11 proc.
Badania zaprezentowano podczas konferencji "Zmiana w dziennikarstwie. Profesjonalizm i kultura dziennikarska w Polsce", którą zorganizowały Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.(PAP)
mca/ itm/ mag/
