Opozycyjna Partia BNF zaapelowała do władz Białorusi o rozpoczęcie obchodów 150. rocznicy powstania styczniowego - poinformowało w środę biuro prasowe ugrupowania. Partia podsunęła przy tym propozycje możliwych przedsięwzięć.
Apel w sprawie obchodów rocznicy skierował do Rady Ministrów, Ministerstwa Kultury oraz władz obwodowych prezes Partii BNF Alaksiej Janukiewicz.
Jak podkreślono w dokumencie, powstanie styczniowe było skierowane "przede wszystkim przeciwko uciskowi narodowemu, rosyjskiemu samodzierżawiu i pańszczyźnie" i wpłynęło pozytywnie na "przebudzenie białoruskiej świadomości narodowej".
"W powstaniu okazały męstwo, zdecydowanie i poświęcenie tysiące synów Białorusi w walce o wolność i lepszy los swojego narodu. Właśnie z nim wiąże się przeistoczenie białoruskiego ruchu narodowo-kulturalnego w ruch polityczny, mający na celu walkę o państwowość jako władzę narodu, za którą gorąco występował przywódca powstania na Białorusi (Konstanty) +Kastuś+ Kalinowski" - napisano w apelu.
Partia BNF wyraża zaniepokojenie faktem, że do tej pory władze Białorusi nie przedstawiły swoich planów obchodów rocznicy, i apeluje o ich opracowanie. Deklaruje przy tym gotowość aktywnego udziału w ich tworzeniu i realizacji.
Wśród proponowanych przez Partię BNF obchodów rocznicy powstania styczniowego znalazło się utworzenie Muzeum Kalinowskiego we wsi Jakuszówka w obwodzie grodzieńskim, gdzie jego rodzice mieli folwark, otwarcie Muzeum Powstania 1963-1964 r. czy uroczysty koncert w prestiżowej sali Pałacu Republiki w Mińsku z udziałem najwyższych urzędników państwowych i korpusu dyplomatycznego.
Środowiska niezależne z okazji rocznicy zorganizowały dotąd m.in. wieczór w Mińsku poświęcony powstaniu styczniowemu oraz ogólnokrajowe dyktando do tekstu "Listu spod szubienicy", pisanego przez Kalinowskiego przed śmiercią, a grupa młodych białoruskich pasjonatów stworzyła w internecie mapę miejsc związanych z powstaniem.
Rzecznik białoruskiego MSZ Andrej Sawinych zapowiedział pod koniec stycznia w rozmowie z PAP, że na Białorusi odbędzie się "szereg uroczystych wydarzeń rocznicowych związanych z powstaniem, głównie o charakterze naukowym". O planach różnych wystaw związanych z powstaniem informowało PAP Ministerstwo Kultury, zaś Narodowa Akademia Nauk zapowiedziała na październik międzynarodową konferencję historyczną poświęconą tym wydarzeniom.
Powstanie styczniowe rozpoczęło się w Warszawie 22 stycznia 1863 roku Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego, czyli organu władz powstańczych. Objęło tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej przeciwko rosyjskiemu imperium. Za dzień wybuchu powstania na Litwie i Białorusi uznaje się 1 lutego, bo tego dnia przyłączył się do niego Prowincjonalny Komitet Litewski, szykujący zryw na tych terenach.
Jak oceniają historycy, podczas powstania doszło do ponad tysiąca starć, w których zginęło po stronie powstańczej kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Zryw został w 1864 roku stłumiony przez władze carskie, po czym nastąpiła fala surowych represji oraz wzmożona rusyfikacja.
Na Białorusi powstanie styczniowe nazwane jest powstaniem 1863-1864 roku lub powstaniem Kalinowskiego.
Partia BNF wyłoniła się w 1999 r. z podziału istniejącego od 1988 r. Białoruskiego Frontu Narodowego. Druga organizacja powstała z tego rozłamu to Partia Konserwatywno-Chrześcijańska-BNF, której przywódca Zianon Paźniak przebywa na emigracji.
Z Mińska Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ ro/
