Jeszcze w tym roku Trybunał Konstytucyjny powinien rozstrzygnąć pierwsze spośród spraw dotyczących uprawnień służb specjalnych i policji - poinformował w czwartek Trybunał. Na rozstrzygnięcie przed TK czeka m.in. wniosek RPO ws. stosowania podsłuchów.
Prezes TK Andrzej Rzepliński podczas konferencji prasowej w siedzibie Trybunału wskazał, że kwestie zakresu uprawnień policji i poszczególnych służb, np. ABW lub CBA, mają wyjątkowe znaczenie w państwie demokratycznym. Zdaniem TK należy się spodziewać, iż w przyszłości będą wpływać kolejne wnioski dotyczące tych zagadnień.
Rzepliński dodał, że TK rozpoznając tego typu przepisy zawsze stawia ustawodawcy najwyższe wymagania. "W kwestiach spraw dotyczących środków operacyjnych i przymusu bezpośredniego Trybunał zawsze zadaje pytanie, czy konkretny przepis ingeruje w prawa obywateli tylko tyle, ile jest to absolutnie konieczne i niezbędne" - zaznaczył.
"Na rozpoznanie oczekują w Trybunale trzy wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich z zeszłego roku, są to sprawy związane z dostępnością służb do danych telekomunikacyjnych i nieokreślonymi sformułowaniami w ustawach na temat uprawnień służb" - powiedział z kolei sędzia TK Wojciech Hermeliński.
Według sędziego środki inwigilacyjne stosowane przez służby "są coraz bardziej wyspecjalizowane i wyrafinowane". "Poważny problem może się dopiero pojawić, choć na razie nie ma w Trybunale żadnej sprawy, która dotyczyłaby zbierania próbek biologicznych czy też DNA. Jest to jednak dość intensywny sposób wkraczania w prywatność jednostki, więc podejrzewam, że takie sprawy mogą w przyszłości pojawiać się przed TK" - zaznaczył.
Spośród wniosków RPO Ireny Lipowicz, które oczekują na rozpoznanie, pierwsze wpłynęło w czerwcu zeszłego roku zaskarżenie przepisów pozwalających dziewięciu służbom specjalnym zdobywać w tajny sposób dane o obywatelu, których zakresu precyzyjnie nie określono. Według RPO narusza to prawo do prywatności, a służby same określają rodzaje danych o jednostce, które chcą pozyskać w ramach kontroli operacyjnej, stosując nieograniczoną przez ustawodawcę gamę środków technicznych.
Z kolei w sierpniu Lipowicz zaskarżyła przepisy o udostępnianiu organom państwa, w tym służbom specjalnym, danych telekomunikacyjnych obywateli - czyli informacji, czyj jest dany numer telefonu komórkowego, wykazów jego połączeń, danych o lokalizacji telefonu oraz numeru IP komputera. RPO kwestionuje m.in., że obecne przepisy nie regulują precyzyjnie celu gromadzenia bilingów oraz nie nakazują służbom niszczenia tych, które okażą się nieprzydatne.
W listopadzie do TK Rzecznik zaskarżyła natomiast uprawnienia operacyjne Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego przy zwalczaniu "przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa" i "przestępstw godzących w podstawy ekonomiczne państwa". Według Lipowicz zwroty te są nieprecyzyjne i uniemożliwia to identyfikację typów przestępstw, przy których zwalczaniu ABW może stosować tzw. kontrolę operacyjną, czyli np. podsłuchy. To z kolei utrudnia jednoznaczne określenie zakresu zadań Agencji.
Kolejna grupa spraw oczekująca na rozstrzygnięcie przed TK dotyczy zasad stosowania przymusu bezpośredniego. Na te kwestie w swych wnioskach do Trybunału zwracała uwagę Prokuratura Generalna. Kwestionuje w nich przepisy określające, że szczegółowe warunki użycia środków przymusu bezpośredniego określane są w rozporządzeniu. Według PG te kwestie powinny być regulowane na poziomie ustawy.
"Do końca roku powinny zapaść pierwsze wyroki z serii spraw, które przedstawił prokurator generalny. To kilka spraw, bo jest bardzo dużo ustaw policyjnych, choć od lat mówi się o jednej ustawie dla wszystkich formacji" - powiedział Rzepliński.
Do tej pory prokurator generalny skierował do TK dziewięć oddzielnych wniosków o stwierdzenie niezgodności z konstytucją przepisów, które upoważniają służby do stosowania środków środki przymusu bezpośredniego. Dotyczą one m.in. policji, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straży Granicznej, Służby Celnej, Służby Więziennej, służb w zakładach dla nieletnich. Monitoring tych kwestii od roku prowadzony jest w Biurze Spraw Konstytucyjnych Prokuratury Generalnej. (PAP)
mja/ malk/ gma/
