Dokumenty z okresy wojny, legitymacje, zaświadczenia, wspomnienia z powstania warszawskiego i bogata korespondencja powojenna przedwojennego wiceprezydenta Warszawy i komisarycznego burmistrza miasta z czasu wojny Juliana Kulskiego trafiły do Archiwum Akt Nowych.
Przekazana dokumentacja była gromadzona przez Juliana Kulskiego przez całe życie. Spora część jego archiwum była przez długi czas przechowywana w Waszyngtonie przez jego syna Juliana E. Kulskiego, który przekazał je w poniedziałek do zasobów Archiwum Akt Nowych (AAN).
"Jestem szczęśliwy, że dokumenty ojca trafiły pod opiekę Archiwum. To dla mnie ważne, że po tylu latach pamięć o nim zaczyna się odnawiać. Historia zwłaszcza tych pięciu lat okupacji była dla mojego ojca bardzo trudna. Po aresztowaniu swojego przyjaciela z dzieciństwa Stefana Starzyńskiego, z którym walczył wspólnie w Legionach i wojnie polsko-bolszewickiej, a potem pracował w stołecznym ratuszu, został jego zastępcą. Kiedy okazało się, że Starzyński nie wróci, z polecenia Delegata Rządu na Kraj Cyryla Ratajskiego ojciec objął funkcję komisarycznego burmistrza miasta, przez władze podziemne uznawanego za faktycznego prezydenta. I przez czas wojny kontynuował politykę Starzyńskiego, starając się chronić Warszawę" - mówił Julian E. Kulski.
W ocenie naczelnego dyrektora Archiwów Państwowych prof. Władysława Stępniaka przekazane dokumenty są niezwykle cenne jako źródło wiedzy o okresie II wojny światowej, a także powojennych losach Polaków na emigracji. "Archiwalia zostaną szczegółowo opracowane, a później będą udostępniane historykom i badaczom" - podkreślił Stępniak.
Wśród archiwów znalazły się dokumenty nominacyjne Juliana Kulskiego w języku polskim i niemieckim, korespondencja z czasów wojny do niego jako do burmistrza, przybliżająca, jakimi sprawami się zajmował i akt mianowania Kulskiego na komisarycznego burmistrza z 1939 r. Z dokumentów powojennych przekazano bogatą korespondencję m.in. z Jerzym Giedroyciem, Władysławem Bartoszewskim, Stefanem Korbońskim, Cyprianem Odorkiewiczem czy Władysławem Pobóg-Malinowskim. Także nagrania z wystąpieniami Kulskiego m.in. na temat Stefana Starzyńskiego, wspomnienia z powstania warszawskiego, opracowania, artykuły, notatki, a także wiersze i rękopisy opowiadań.
Część przekazanych archiwaliów stanowią także mikrofilmy z dokumentacją Kierownictwa Walki Cywilnej - sprawozdaniami z wydarzeń w stolicy z czasu okupacji, wykazami osób do likwidacji za współpracę w Niemcami, korespondencją między strukturami Delegatury Rządu na Kraj i Kierownictwem Walki Cywilnej czy meldunkami z innych rejonów kraju. "Były one przechowywane przez prof. Mariana Gieysztora. Po jego śmierci, już zmikrofilmowane, zostały wywiezione do Waszyngtonu przez mającego paszport dyplomatyczny syn Juliana Kulskiego. Teraz trafiły do nas" - dodał kierownik Oddziału Archiwów Społecznych AAN Mariusz Olczak.
Julian Kulski (1892-1976) kształcił się w Belgii i Francji. Od młodości był zaangażowany w działalność polityczną, należał do Związku Strzeleckiego PPS-Lewicy. Podczas I wojny żołnierz Legionów Polskich, później Wojska Polskiego. Od 1927 r. w służbie publicznej, najpierw w Ministerstwie Skarbu, od 1935 r. we władzach stolicy jako zastępca prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego. Podczas II wojny komendant Cywilnej Obrony Warszawy, a od października 1939 do sierpnia 1944 r., za wiedzą władz Polskiego Państwa Podziemnego, komisaryczny burmistrz miasta. Po wojnie na zlecenie władz stolicy archiwizował sprawozdania kierowanego przez siebie urzędu. Potem kierował m.in. Dyrekcją Budowy Osiedli Robotniczych. W 1959 r. przeszedł na emeryturę i osiadł na emigracji w Waszyngtonie, dołączając do mieszkającego tam syna. (PAP)
akn/ ls/
