Obchody Międzynarodowego Dnia Romów odbędą się w środę w Gorzowie. Podczas uroczystości działaczom i miłośnikom kultury cygańskiej zostaną wręczone odznaczenia, odbędzie się wernisaż wystawy oraz promocja książki znanego twórcy Edwarda Dębickiego.
Z uwagi na święta wielkanocne, tegoroczne obchody są organizowane kilka dni po 8 kwietnia, który uznawany jest za Międzynarodowy Dzień Romów. Organizatorami uroczystości są: Akademickie Centrum Kultury Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie i Stowarzyszenie Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Papuszy.
Podczas uroczystej gali w gmachu uczelnianej biblioteki wojewoda lubuski Marcin Jabłoński wręczy czterem działaczom i twórcom stowarzyszenia Honorowe Odznaki "Zasłużony dla Kultury Polskiej" nadane przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego.
W książnicy nastąpi także otwarcie wystawy poświęconej 55-leciu Cygańskiego Teatru Muzycznego "Terno". Na ekspozycję złożą się archiwalne fotografie, afisze i inne pamiątki zgromadzone przez ponad pół wieku działalności tej cygańskiej grupy artystów.
W ramach obchodów odbędzie się promocja najnowszej książki Edwarda Dębickiego, będącej drugim tomem wspomnień autora pt. "Wczorajszy ogień". Dębicki opisuje w niej losy taboru, z którym przybył do Gorzowa. To kontynuacja wspomnień, tym razem obejmujących lata powojenne i współczesne.
"Dzień Romów jest obchodzony w naszym regionie od 15 lat. To okazja do uhonorowania ludzi kultywujących autentyczną kulturę tej grupy etnicznej, która pozwala Cyganom nie tylko zachować ich tożsamość, ale wzbogaca polską kulturę narodową" - powiedział PAP członek zarządu Stowarzyszenie Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Papuszy, Leszek Bończuk.
Jak ocenił, ważnym wydarzeniem tegorocznych obchodów jest nadanie Edwardowi Dębickiemu najwyższego resortowego odznaczenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Złotego Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Odznaczenie artysta odbierze 12 kwietnia w Warszawie.
8 kwietnia 1971 roku w Orpington w pobliżu Londynu po raz pierwszy zebrała się grupa Cyganów i ich sympatyków, by zamanifestować obecność tej grupy etnicznej w społecznościach całego świata i walczyć o jej prawa. Domagali się, aby parlamenty poszczególnych krajów traktowały swoich mieszkańców, niegdysiejszych przybyszów z dalekich Indii, na równi z własnymi obywatelami.
Utworzono wówczas Światową Radę Cyganów Romani Union, zatwierdzono hymn Romów ("Gelem, gelem") i przyjęto barwy Romani Union - cygańska flaga składa się z poziomych pasów: niebieskiego, symbolizującego niebo, i zielonego, oznaczającego ziemię - pośrodku jest stylizowane czerwone koło od wozu. Postanowiono też, że 8 kwietnia będzie obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Romów.
Do Gorzowa Cyganie przybyli na przełomie maja i czerwca 1947 roku. Pierwszy powojenny tabor Cyganów dotarł tam z Kresów Wschodnich. Było w nim kilka rodzin m.in. Wajsów, Krzyżanowskich, Korzeniowskich, Zielińskich, Jaworskich i Siwaków.
Tabor wołyńsko-gorzowski to szczególna grupa Cyganów, o silnych tradycjach kulturowych. Od pierwszych dni budziła duże zainteresowanie przede wszystkim aktywnością artystyczną wybitnych twórców tej kultury: poetki Bronisławy Wajs Papuszy, Edwarda Dębickiego, Randii, Masio Sylwestra Kwieka, Karola Siwaka i innych - sławnych sprzed lat piosenkarzy cygańskich, muzyków i tancerzy.
Rodowe tradycje kontynuuje cygański kompozytor i poeta Edward Dębicki, założyciel Cygańskiego Zespołu Pieśni i Tańca "Terno", obchodzący niedawno jubileusz 55-lecia działalności. Dębicki jest także inicjatorem i dyrektorem Międzynarodowych Spotkań Zespołów Cygańskich "Romane Dyvesa" (Cygańskie Dni - PAP), które od 1989 roku odbywają się w Gorzowie. W tym roku koncerty festiwalowe zaplanowano na 7 i 8 lipca w gorzowskim amfiteatrze, ale już od 4 lipca w różnych częściach miasta będą odbywały się imprezy towarzyszące. (PAP)
mmd/ hes/
