Prezydent Litwy Dalia Grybauskaite zapewniła we wtorek, że władze jej kraju przeprowadzą śledztwo, by wyjaśnić, czy doniesienia o istnieniu na Litwie tajnych więzień CIA, gdzie przesłuchiwano bojowników Al-Kaidy, są prawdziwe, czy też nie.
"Nie mam potwierdzenia, te doniesienia są nieoficjalne, ale przeprowadzimy śledztwo. To wielka szkoda, że nazwa mojego kraju pojawiła się na liście oskarżonych" - powiedziała Grybauskaite podczas konferencji prasowej w Brukseli, gdzie przebywa z pierwsza wizytą od czasu objęcia najwyższego urzędu w państwie litewskim.
"To do nas (władz Litwy) należy udowodnienie, czy to prawda, czy nie" - dodała. I zapewniła, że możliwie jak najszybciej Wilno przeprowadzi śledztwo, a w litewskim Sejmie zostanie powołana w tym celu specjalna komisja parlamentarna.
Powołując się na byłych funkcjonariuszy jednej z amerykańskich agencji wywiadowczych, amerykańska stacja telewizyjna ABC podała w ubiegłym tygodniu, że do 2005 roku w okolicach Wilna przetrzymywano ośmiu terrorystów z Al-Kaidy.
W piątek litewski MSZ zdementował informacje o istnieniu tajnego więzienia CIA na terenie Litwy.
W poniedziałek szwajcarski polityk Dick Marty, który był sprawozdawcą Rady Europy ds. domniemanych więzień CIA na terenie Europy oświadczył, że jego własne źródła "wydają się potwierdzać doniesienia mediów", według których ważni więźniowie byli przetrzymywani na Litwie". W swym raporcie opublikowanym w czerwcu 2007 Marty wymieniał wcześniej Polskę i Rumunię jako kraje, gdzie CIa miała przetrzymywać więźniów.
"Wielokrotnie apelowaliśmy do rządów w sprawie rozpoczęcia i kontynuowania niezależnych i pogłębionych śledztw, by ustalić prawdę w sprawie tych oskarżeń" - powiedział przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Barroso, który towarzyszył Grybauskaite na konferencji prasowej. "To pozytywne zobowiazanie wynikające z europejskiej Konwencji Praw Człowieka" - dodał. Zastrzegł, iż KE zawsze stała na stanowisku, że "jakakolwiek działalność antyterorrystyczna musi być prowadzona z poszanowaniem praw podstawowych, z poszanowaniem państwa prawa i transparencji".
Podczas pierwszej wizyty w roli litewskiego prezydenta, Grybauskaite, była unijna komisarz ds. budżetu wyraziła poparcie Litwy dla Barroso, ubiegającego się o drugą kadencję przewodniczącego KE. Chwaliła, że jako przewodniczący, Portugalczyk bronił interesów wszystkich, w tym małych państw UE, wbrew niektórym oskarżeniom, że jest zbyt lojalny wobec takich potęg jak Niemcy czy Francja. "Mam nadzieję, że jeśli zostanie Pan zatwierdzony na stanowisku przwodniczącego KE, to utrzyma Pan to podejście w traktowaniu wszystkich w europejski sposób" - powiedziała.
Barroso zapewnił z kolei, że "Komisja Europejska jest gotowa dostarczyć pomocy" borykającej się kryzysem gospodarczym Litwie, wspominając m.in. o specjalnym funduszu i europejskim programie pobudzenia gospodarki. Grybauskaite potwierdziła, że Litwa "na razie radzi sobie sama" i nie chce korzystać - jak np. Łotwa - z pomocy Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Według danych litewskiego Departamentu Statystyki, PKB Litwy w ciągu drugiego kwartału tego roku skurczył się o 22,4 proc. w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego. To największy spadek PKB w UE.
Rozmowy Grybauskaite w Brukseli dotyczyły też stosunków z Rosją oraz pomocy ze strony KE w negocjacjach Wilna z Moskwą w sprawie problemów litewskich przewoźników, którzy nie mogli wjeżdżać do Rosji oraz wprowadzonych w ubiegłym tygodniu przez Rosję ograniczeń na import niektórych litewskich produktów mlecznych.
Barroso pochwalił "konstruktywne i aktywne" podejście w Grybauskaite w relacjach z Rosją. Ona sama przyznała, że po ośmiu latach przerwała ciszę na najwyższym szczeblu między Wilnem a Moskwą i zadzwoniła w ubiegłym tygodniu do prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa.
"Rozmowa była pozytywna" - dodała. - Zgodziliśmy się, że musimy rozmawiać i pracować razem, by rozwiązywać tego typu kwestie. W odpowiedzi, prezydent Miedwiediew powiedział, że ma nadzieję na otwarcie nowych relacji; na wznowienie relacji między Litwą a Rosją". Wskazała, że "przynajmniej teraz ciężarówki litewskie już jeżdżą".
Inga Czerny (PAP)
icz/ ro/
