Przekazujemy kalendarium rocznic na najbliższy tydzień:
7 maja ------
1763 - W Wiedniu urodził się książę Józef Poniatowski, bratanek króla Stanisława Augusta, generał, minister wojny i naczelny wódz wojsk Księstwa Warszawskiego; marszałek Francji.
1794 - W obozie pod Połańcem naczelnik powstania Tadeusz Kościuszko ogłosił uniwersał połaniecki - dokument dotyczący sprawy chłopskiej.
1867 - We wsi Kobiele Wielkie koło Radomska urodził się Władysław Reymont, pisarz, laureat Nagrody Nobla w 1924 r., autor "Chłopów" i "Ziemi Obiecanej". (145)
1868 - W Łojewie na Kujawach urodził się Stanisław Przybyszewski, pisarz, poeta, dramaturg, publicysta.
1877 - W Warszawie urodziła się Stanisława Wysocka, aktorka, reżyserka teatralna, pedagog. (135)
1892 - W Kumrovcu w Chorwacji urodził się Josip Broz Tito, jugosłowiański działacz komunistyczny; w czasie II wojny światowej dowódca komunistycznych oddziałów partyzanckich; w latach 1945-1980 przywódca Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, sprawujący rządy dyktatorskie. (120)
1920 - Oddziały Wojska Polskiego wkroczyły do Kijowa.
1943 - Ukazał się oficjalny komunikat o rozpoczęciu formowania w ZSRS 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki.
1945 - W kwaterze głównej gen. Dwighta D. Eisenhowera w Reims gen. Alfred Gustaw Jodl, w obecności przedstawicieli czterech mocarstw alianckich, podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.
1951 - W Katowicach urodził się Ireneusz Dudek, kompozytor, wokalista.
1966 - W Warszawie zmarł Stanisław Jerzy Lec, aforysta, poeta, satyryk.
1967 - W Warszawie zmarła prof. Maria Grzegorzewska, pedagog, założycielka i dyrektorka Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej oraz Państwowego Instytutu Nauczycielskiego w Warszawie. (45)
1977 - W Krakowie zginął Stanisław Pyjas, student Uniwersytetu Jagiellońskiego i współpracownik Komitetu Obrony Robotników (KOR). (35)
1980 - Początek głodówki w kościele św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej na znak solidarności z uwięzionymi Mirosławem Chojeckim i Dariuszem Kobzdejem, głodującymi w więzieniach, oraz innymi więźniami politycznymi.
8 maja ------
1851 - W Poszawszu na Żmudzi urodził się Stanisław Witkiewicz, malarz, pisarz, krytyk i teoretyk sztuki, twórca stylu zakopiańskiego w architekturze.
1892 - W Stanisławowie urodził się Stanisław Sosabowski, generał WP, dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. (120)
1932 - W Warszawie urodził się Stanisław Niwiński, aktor. (80)
1943 - W czasie powstania w Getcie Warszawskim w otoczonym przez Niemców bunkrze przy ul. Miłej wraz z kilkudziesięcioma bojowcami popełnił samobójstwo komendant Żydowskiej Organizacji Bojowej Mordechaj Anielewicz.
1945 - Na żądanie Stalina została powtórzona kapitulacja Niemiec: w Karlhorst, na przedmieściach Berlina, marszałek Georgij Żukow o godz. 22.30 przyjął bezwarunkową kapitulację niemieckich sił zbrojnych od feldmarszałka Wilhelma Keitla. W Moskwie, ze względu na dwugodzinną różnicę czasu, był już 9 maja.
1947 - Funkcjonariusze UB aresztowali rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie. Po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim. W 1948 r. został przez władze komunistyczne skazany na śmierć i stracony. (65)
1952 - Najwyższy Sąd Wojskowy na tajnej rozprawie przeciwko tzw. kierownictwu konspiracji Wojsk Lotniczych skazał sześciu oficerów na karę śmierci. Czterech spośród nich walczyło w czasie II wojny światowej na Zachodzie. Wszyscy skazani zostali rozstrzelani. (60)
1953 - Na konferencji w Krakowie Episkopat Polski przyjął memoriał będący odpowiedzią na ataki wymierzone w Kościół katolicki oraz na próby jego podporządkowania komunistycznym władzom. W ostatnich słowach pisma biskupi stwierdzali: "Rzeczy Bożych na ołtarzu cesarza składać nam nie wolno. Non possumus! (Nie możemy)".
1972 - W Londynie zmarł Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik WP, polityk, publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; poseł na Sejm (1922-1938), senator i marszałek Senatu (1938-1939). (40)
1989 - Ukazał się pierwszy numer "Gazety Wyborczej".
9 maja ------
1907 - Na stokach warszawskiej Cytadeli stracony został przez władze carskie Henryk Baron, członek Organizacji Bojowej PPS. (105)
1924 - W Moskwie urodził się Bułat Okudżawa, pisarz, poeta, piosenkarz, kompozytor.
1935 - W Częstochowie urodziła się Halina Poświatowska, poetka.
1936 - Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej o sprawowaniu zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi i organizacji naczelnych władz wojskowych w czasie pokoju.
1942 - W Radomiu urodził się Andrzej Zydorowicz, dziennikarz sportowy. (70)
1966 - W telewizji rozpoczęto emisję serialu "Czterej pancerni i pies".
1971 - W Katowicach uroczyście otwarto halę widowiskowo-sportową Spodek.
1987 - W Warszawie w Lesie Kabackim rozbił się samolot PLL LOT Ił - 62 M "Kościuszko". Katastrofy nikt nie przeżył - zginęły 183 osoby. (25)
1989 - W telewizji nadana została pierwsza audycja wyborcza Studia "Solidarność".
1992 - W Izraelu zmarł Stanisław Wygodzki, poeta, prozaik, krytyk literacki, tłumacz. (10)
2006 - W Warszawie zmarł Jerzy Ficowski, poeta, eseista, tłumacz.
10 maja -------
1537 - Zmarł Andrzej Krzycki, poeta, humanista, dyplomata; arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski. (475)
1667 - W Warszawie zmarła Ludwika Maria Gonzaga, królowa polska od 1646 r.; żona Władysława IV Wazy - od 1646 r., a po jego śmierci od 1649 r. Jana II Kazimierza Wazy. (345)
1846 - W Petersburgu zmarł książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, minister przychodów i skarbu Królestwa Polskiego (1821-1830), inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i Banku Polskiego.
1887 - W Stambule zmarł gen. Marian Langiewicz, dyktator Powstania Styczniowego. (125)
1921 - W Astrachaniu urodził się Wieńczysław Gliński, aktor.
1922 - W Pucku rozpoczęły działalność Warsztaty Remontowe Marynarki Wojenne, przeniesione w 1927 r. do Gdyni, a następnie przekształcone w Stocznię Marynarki Wojennej. (90)
1946 - W Rybniku urodził się Piotr Paleczny, pianista.
1947 - W Warszawie zmarł Juliusz Osterwa, aktor, reżyser i reformator teatru, twórca "Reduty". (65)
1952 - Wprowadzona została reglamentacja cukru i słodyczy. (60)
1964 - Na terenie byłego obozu zagłady w Treblince odsłonięto pomnik-mauzoleum, upamiętniający blisko 900 tys. Żydów, którzy zostali tam zamordowani przez Niemców.
1967 - W Limanowej urodził się Artur Więcek, reżyser, scenarzysta. (45)
1972 - Podczas obrad V plenum KC PZPR poświęconemu polityce mieszkaniowej I sekretarz Edward Gierek powiedział: "Idzie o wielką sprawę - o to, aby w obrębie jednego pokolenia zbudować drugą Polskę". (40)
1977 - Komitet Obrony Robotników wydał oświadczenie o powstaniu Biura Interwencyjnego. W ciągu ponad czterech lat istnienia udokumentowało ono kilkaset przypadków naruszania praw człowieka i obywatela przez komunistyczne władze w Polsce. (35)
1981 - Początek wizyty delegacji NSZZ "Solidarność" na czele z Lechem Wałęsą w Japonii.
1988 - Strajk w Stoczni Gdańskiej został przerwany - bez zawarcia porozumienia. Protestujący w zwartym pochodzie, w milczeniu opuścili stocznię i udali się do kościoła św. Brygidy.
1989 - Lech Wałęsa odebrał w Strasburgu Europejską Nagrodę Praw Człowieka.
1992 - We Wrocławiu zmarł Andrzej Waligórski, poeta, satyryk, wieloletni pracownik wrocławskiej rozgłośni Polskiego Radia, jeden z twórców "Studia 202", współtwórca i autor kabaretu "Elita". (20)
2002 - W Piastowie zmarła Bogna Sokorska, śpiewaczka. (10)
11 maja -------
30 - W Warszawie przed Pałacem Staszica na Krakowskim Przedmieściu uroczyście odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika.
1895 - We Lwowie urodził się Jan Parandowski, prozaik, eseista, tłumacz, znawca kultury starożytnej Grecji i Rzymu.
1911 - Rejestracja Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Królestwie Polskim.
1918 - Pod Kaniowem wojska niemieckie rozbiły i zmusiły do kapitulacji II Korpus Polski dowodzony przez gen. Józefa Hallera.
1926 - W rejonie Rembertowa zakończyła się koncentracja oddziałów wojskowych wiernych marszałkowi Piłsudskiemu.
1929 - W Warszawie urodził się Jerzy Jarocki, reżyser teatralny.
1941 - W Warszawie urodził się Andrzej Rottermund, historyk sztuki, muzealnik, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie.
1943 - W Warszawie urodził się Jan Englert, aktor, reżyser, wieloletni rektor warszawskiej PWST, od 2003 r. dyrektor artystyczny Teatru Narodowego w Warszawie.
1944 - Pierwsze natarcie II Korpusu Polskiego na Monte Cassino.
1958 - W Łazienkach Królewskich w Warszawie odsłonięto zrekonstruowany po wojnie pomnik Fryderyka Chopina.
1971 - We Wrocławiu zmarł Rafał Wojaczek, poeta, prozaik.
1972 - W Warszawie urodził się Jan Ołdakowski, współtwórca i dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego. (40)
12 maja -------
1364 - Król Kazimierz III Wielki ogłosił akt fundacyjny Akademii Krakowskiej.
1670 - W Dreźnie urodził się przyszły król Polski August II Mocny z dynastii Wettinów.
1817 - W Warszawie otwarta została pierwsza na ziemiach polskich Giełda Papierów Wartościowych. (195)
1890 - W Gdowie koło Myślenic urodził Michał Grażyński, uczestnik powstań śląskich, wojewoda śląski (1926-1939), przewodniczący ZHP (1931-1939).
1926 - Początek zamachu majowego. Spotkanie marszałka Józefa Piłsudskiego z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim na moście Poniatowskiego w Warszawie.
1933 - W Warszawie urodziła się Zofia Kucówna, aktorka.
1935 - W Belwederze o godz. 20.45 zmarł marszałek Józef Piłsudski.
1935 - Edward Rydz-Śmigły objął stanowisko generalnego inspektora Sił Zbrojnych.
1940 - Wyruszyły ostatnie transporty śmierci oficerów polskich z Kozielska do Katynia i ze Starobielska do Charkowa.
1942 - W KL Auschwitz II-Birkenau Niemcy zamordowali 1500 Żydów z Sosnowca. (70)
1943 - W proteście przeciwko obojętności świata wobec tragedii narodu żydowskiego członek Rady Narodowej RP w Londynie Szmul Zygielbojm popełnił samobójstwo.
1943 - W nocy z 12 na 13 maja miał miejsce sowiecki nalot na Warszawę. Według komunikatu niemieckiego zginęło około 150 osób.
1946 - Konsekracja Stefana Wyszyńskiego na biskupa lubelskiego.
1967 - W Warszawie urodził się Paweł Althamer, rzeźbiarz, performer, autor instalacji i filmów wideo. (45)
1967 - Zmarł Wojciech Zamecznik, grafik, autor plakatów, fotografik. (45)
1970 - W Londynie zmarł gen. Władysław Anders. Pochowany został na cmentarzu Monte Cassino.
1971 - W Gdańsku urodziły się pięcioraczki.
1981 - Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ RI "Solidarność".
1983 - 19-letni maturzysta Grzegorz Przemyk został zatrzymany przez funkcjonariuszy MO, a następnie brutalnie pobity w komisariacie na warszawskim Starym Mieście. Dwa dni później w wyniku odniesionych obrażeń zmarł w szpitalu. Była to jedna z najgłośniejszych zbrodni aparatu władzy PRL.
1992 - W Himalajach zaginęła Wanda Rutkiewicz, wybitna himalaistka, która jako trzecia kobieta i pierwsza Europejka stanęła na wierzchołku najwyższego szczytu świata - Mount Everest. (20)
2008 - W Warszawie zmarła Irena Sendler, działaczka społeczna, w czasie II wojny światowej szefowa wydziału dziecięcego Rady Pomocy Żydom "Żegota". Uratowała 2,5 tys. dzieci żydowskich, wywożąc je z warszawskiego getta i ukrywając w polskich rodzinach, w sierocińcach oraz klasztorach.
13 maja -------
1901 - W Ołońcu na północy Rosji urodził się Witold Pilecki, oficer ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie. Po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim. W 1947 r. został aresztowany przez władze komunistyczne, a następnie skazany na śmierć i stracony.
1926 - Zamach majowy: walki w Warszawie pomiędzy siłami rządowymi a oddziałami marszałka Józefa Piłsudskiego.
1926 - W Nowych Miedzach koło Sieradza urodził się Zdzisław Tobiasz, aktor, reżyser teatralny.
1947 - W Zakopanem urodził się Janusz Grzywacz, kompozytor, muzyk. (65)
1953 - W więzieniu komunistycznym zmarł ks. Zygmunt Kaczyński, poseł na Sejm (1919-1927), dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej (1930-1939), minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w emigracyjnym rządzie Stanisława Mikołajczyka (1943-1944); w 1945 r. powrócił do Polski, założyciel i redaktor "Tygodnika Warszawskiego"; aresztowany przez władze komunistyczne i skazany na 10 lat pozbawienia wolności.
1972 - W Warszawie zmarła Joanna Jedlewska, aktorka, choreograf. (40)
1981 - W Rzymie na Placu Św. Piotra Turek Ali Agca dokonał zamachu na papieża Jana Pawła II.
1982 - Początek głodówki internowanych w Białołęce w proteście przeciwko stanowi wojennemu. (30)
2001 - W Warszawie zmarł Paweł Hertz, poeta, tłumacz, pisarz, eseista i edytor. (PAP)
mjs/ hes/
