Komisja Europejska zaproponowała w środę nowe procedury przyznawania azylu w UE: bardziej humanitarne dla uchodźców i sprawiedliwsze dla krajów granicznych UE, jak Polska, Malta czy Cypr, które borykają się z największą liczbą uchodźców.
"Naszym celem jest objęcie osób ubiegających się o azyl humanitarną i sprawiedliwą procedurą. Musimy zapewnić wyższe standardy ochrony, zadbać o równe szanse i zagwarantować większą skuteczność systemu" - powiedział komisarz ds. wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Jacques Barrot.
Zaproponował m.in. poprawę warunków przyjmowania osób ubiegających się o azyl: ułatwienie im dostępu do rynku pracy (po sześciu miesiącach pobytu), udostępnienie drobnych środków finansowych (tzw. kieszonkowe, którego wysokość ustalą same kraje członkowskie) oraz wzmocnienie praw niepełnoletnich. Nowe przepisy mają też ułatwiać realizację prawa do łączenia rodzin.
W 2007 roku we wszystkich krajach UE złożono ponad 222 tys. wniosków azylowych, prawie dwa razy mniej niż w 2000 roku. 63 proc. zbadanych wniosków zostało odrzuconych. Ale szanse na przyjęcie lub odrzucenie bardzo różnią się w krajach UE. "W niektórych krajach, jak we Włoszech, na Malcie czy w Szwecji, 50 proc. wniosków dostaje pozytywną odpowiedź, podczas gdy na Słowacji, w Słowenii czy w Grecji tylko 3 proc." - powiedział Barrot.
KE zaproponowała zmiany trzech istniejących instrumentów prawnych tworzących wspólny europejski system azylowy. Celem jest zagwarantowanie, że wszystkie osoby ubiegające się o azyl będą traktowane w sprawiedliwy i równy sposób, niezależnie od tego, gdzie złożą wniosek o azyl w UE. "Dziś Czeczen ma 73 proc. szansy na uzyskanie azylu w Austrii i praktycznie zero szansy na azyl na Słowacji" - podał przykład Barrot.
Z punktu widzenia Polski najważniejsze zmiany dotyczą tzw. rozporządzenia dublińskiego. Przewiduje ono, że odpowiedzialność za rozpatrywanie wniosku azylowego spoczywa na pierwszym kraju Unii, którego granicę uchodźca przekroczył. A to oznacza, że w najtrudniejszej sytuacji są oczywiście kraje graniczne, do których trafia najwięcej uchodźców, jak Cypr, Malta, ale i Polska.
Dlatego do Polski trafia tak wielu uchodźców z Czeczenii, odsyłanych także z innych państw UE. W samym 2007 roku wniosek o azyl w UE złożyło prawie 17 tys. obywateli Federacji Rosyjskiej (w tym ogromna większość to właśnie Czeczeni), z czego 6,5 tys. w Polsce.
Komisja Europejska zaproponowała w środę, by rozpatrywaniem wniosków azylowych mogły zajmować się też kraje, gdzie obecnie uchodźca przebywa. Ma to dotyczyć zwłaszcza osób, których rodzina przebywa w tym właśnie kraju, lub takich, które "ze względów humanitarnych albo zdrowotnych" nie mogą zostać odesłane do pierwszego kraju UE, którego granicę przekroczyły.
Komisja Europejska będzie też mogła zdecydować o czasowym wstrzymaniu odsyłania uchodźców do danego kraju, jeśli oceni, że nie jest on w stanie zapewnić godziwych warunków - np. na skutek przepełnienia ośrodków.
"Oceniamy te propozycje pozytywnie, a zwłaszcza te dotyczące wzmocnienia praw dzieci oraz prawa do łączenia rodzin" - powiedział PAP Gilles Van Moortel z Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców (UNHCR). Jak dodał, ma nadzieję, że zaakceptują je kraje członkowskie, bo "w interesie wszystkich jest, by wnioski o azyl były rozpatrywane szybko i w sposób sprawiedliwy".
Inga Czerny (PAP)
icz/ kot/ mc/
