Komisja Europejska zaproponowała w czwartek nowe unijne przepisy, które mają poprawić pozycję producentów mleka wobec przetwórców i pośredników, zapewnić stabilność sektora i bardziej zorientować go na potrzeby rynku. KE potwierdziła, że w 2015 r. znikną kwoty mleczne.
Propozycja KE jest oparta na zaleceniach grupy ekspertów utworzonej po kryzysie mlecznym w 2008/09 r. Stwierdzili oni "poważny brak równowagi" w łańcuchu dostaw, gdzie rozproszeni rolnicy muszą się zmierzyć z coraz bardziej skoncentrowaną branżą przetwórczą i supermarketami. To prowadzi do nierównego podziału zysków i zakłóca ceny. W efekcie zwykły klient płacąc w sklepie za jogurt wcale nie odczuwa obniżki cen w skupie płaconej za mleko rolnikom.
Dlatego projekt rozporządzenia o "stosunkach umownych w sektorze mlecznym" KE przewiduje zawieranie pisemnych, szczegółowych umów między producentami mleka i przetwórcami przed dokonaniem dostaw; możliwość zbiorowej negocjacji warunków umowy poprzez organizacje producentów w sposób pozwalający na zrównoważenie siły przetargowej producentów mleka wobec większych przetwórców; szczegółowe przepisy dotyczące organizacji międzybranżowych oraz różne środki pozwalające na zwiększenie przejrzystości na rynku.
Środki te mają obowiązywać do 2020 r. i do tego czasu zostaną poddane dwóm przeglądom: w 2014 i 2018 r.
"Mamy nadzieję, że dzięki tym propozycjom wyciągniemy wnioski z zeszłorocznego kryzysu na rynku mleczarskim. Pozostałe zalecenia grupy wysokiego szczebla, opracowane w następstwie zeszłorocznego kryzysu, zostaną omówione podczas dyskusji na temat reformy Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), jak problem zmienności i pobudzenie innowacji oraz pakiet środków dotyczących jakości, jak normy handlowe i wskazanie miejsca pochodzenia. Zmiany te są niezbędne, aby pomóc sektorowi przygotować się na miękkie lądowanie w 2015 r., kiedy to wygasną kwoty mleczne" - oświadczył unijny komisarz ds. rolnictwa Dacian Ciolos.
Propozycja zakłada, że umowy pisemne szczegółowo opisujące ceny, czas i wielkość dostaw mleka oraz okres obowiązywania nie będą obowiązkowe, chyba że władze krajowe wprowadzą obowiązek ich stosowania u siebie. "Biorąc pod uwagę szczególny charakter spółdzielni, nie będą one miały obowiązku zawierania umów, jeżeli ich statuty zawierają podobne elementy" - pisze KE.
Aby zrównoważyć siłę przetargową dostawców i odbiorców, przewidziano możliwość zbiorowych negocjacji umów przez rolników za pośrednictwem organizacji producentów, ale w ramach limitów negocjowanych ilości mleka, które mają postawić rolników na równi z dużymi mleczarniami przy jednoczesnej ochronie konkurencji i interesów małych i średnich firm. Limity ustanowiono na poziomie 3,5 proc. całkowitej produkcji UE i 33 proc. produkcji krajowej.
Na podstawie raportu ekspertów KE uznała też, że działa "miękkie lądowanie" w sektorze mlecznym, czyli trwające stopniowe odchodzenie od limitów produkcji mleka (kwot). W roku kwotowym 2009/10 tylko Dania, Holandia i Cypr przekroczyły swoje kwoty.
"Nie ma potrzeby dokonania ponownej analizy decyzji w sprawie oceny funkcjonowania WPR w zakresie stopniowego wzrostu kwot oraz zakończenia obowiązywania systemu w dniu 1 kwietnia 2015 r." - podkreśla KE. W ślad za sugestiami ekspertów Ciolos zapowiedział, że jest gotów rozważyć wprowadzenie klauzuli zakłóceń - czyli zastosowania mechanizmu umożliwiającego rekompensaty dla rolników, którzy będą musieli czasowo ograniczyć produkcję, by uniknąć kryzysu na rynku mleczarskim. Zdaniem komisarza, "jeśli klauzula okaże się potrzebna, to ją wprowadzimy". (PAP)
kot/ icz/ mki/ gma/
