Dwugodzinna rekonstrukcja rozbicia więzienia w Kielcach przed 64 laty zostanie zaprezentowana publiczności w niedzielę w miejscu zdarzenia. Widowisko będzie żywą lekcją historii i patriotyzmu - zapowiadają jego organizatorzy: Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych "Jodła", IPN i Urząd Miasta.
"Inscenizację przygotowano z myślą o młodych zwłaszcza; ta forma przekazu przemawia skuteczniej niż inne oraz budzi wśród młodzieży przyjaźń, wierność, solidarność w potrzebie, lojalność i męstwo - uczucia, które przyświecały uczestnikom kieleckich wydarzeń z sierpnia 1945 roku" - powiedział we wtorek dziennikarzom wiceprezydent Kielc Andrzej Sygut.
Jak zapowiedział prezes stowarzyszenia "Jodła" Dionizy Krawczyński, fragmenty symultanicznego widowiska będą wcześniej nagrane w podkieleckich lasach i pokazane - wraz z komentarzem uczestników historycznych wydarzeń - w niedzielę na telebimie. "Na żywo" zostanie przedstawiony finał akcji - wjazd około 40-osobowej grupy szturmowej pod dowództwem kpt. Antoniego Hedy "Szarego" przed budynek więzienia, ostrzeliwanie jego murów, wysadzenie bramy i uwolnienie członków konspiracji.
Naczelnik kieleckiej delegatury krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Leszek Bukowski poinformował, że w historycznej akcji uczestniczyło w różnych miejscach około 250 podkomendnych "Szarego". Zginął tylko jeden z nich i jeden czerwonoarmista. Uwolniono - według najnowszych ustaleń IPN - ponad 350 więźniów.
"Na podjęcie tej ryzykownej operacji zbrojnej miało wpływ w głównej mierze nasilenie na przełomie 1944 i 1945 r. przez władze komunistyczne represji wobec niepodległościowego podziemia. Jego członkowie byli więzieni w Kielcach w okropnych warunkach" - podkreślił Bukowski.
Dowodzony przez "Szarego" oddział Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość zaatakował więzienie przy ul. Zamkowej 5 w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku. Uwolnił trzon uwięzionej przez UB i NKWD konspiracyjnej struktury okręgu, m.in. dowódcę II Dywizji Piechoty AK płk. Antoniego Żółkiewskiego "Lina", który jednak zmarł w wyniku odniesionych ran.
Szturm na kieleckie więzienie poprzedzono upozorowanym atakiem na oddalony o 50 km Szydłowiec. Gdy stacjonujący w Kielcach żołnierze radzieccy, oddziały Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa podążali w stronę sfingowanej strzelaniny, partyzanci wkroczyli do miasta i uwolnili towarzyszy broni.
Zrzeszenie WiN było cywilno-wojskową organizacją antykomunistyczną żądającą m.in. przeprowadzenia w Polsce wolnych wyborów parlamentarnych poprzedzonych przywróceniem swobody zrzeszania się i wolności prasy.
Antoni Heda "Szary" (1916-2008) - uczestnik wojny obronnej 1939 r., żołnierz AK, więzień polityczny okresu stalinowskiego, kawaler orderów "Virtuti Militari" - po wojnie ukrywał się z żoną i dwiema córkami, pod różnymi nazwiskami. W 1948 r. został aresztowany i skazany na karę śmierci, zamienioną później na dożywocie. Wyszedł na wolność w 1956 roku. Awans generalski otrzymał w 2006 roku. Pochowany został w Podkowie Leśnej. (PAP)
mch/ tot/ jra/
