Debata o powojennych losach polskich emigrantów w Wielkiej Brytanii zwieńczyła projekt "Londyńczycy. Oczekiwanie na wolną Polskę. Losy polskiej emigracji w Londynie w latach 1945-1989", realizowany od pół roku przez Muzeum PRL-u w Krakowie.
Dyskusja "Londyn - Polska poza Polską" odbyła się w poniedziałek w Uniwersytecie Jagiellońskim. Wzięli w niej udział: politolog prof. Arkady Rzegocki, historyk prof. Tomasz Gąsowski oraz polski londyńczyk Jerzy Kuciemba-Kirk, a także studenci UJ i Wyższej Szkoły Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie.
Dyskutanci rozmawiali m.in. o ich życiu codziennym na obczyźnie oraz o dziedzictwie naukowym i kulturalnym Polaków, którzy po II wojnie światowej wyjechali do Wielkiej Brytanii. "Kiedy przyjechałem do Londynu, zobaczyłem wiele kominów, których obraz do dziś mam przed oczami. W mieście panował duży porządek" - opisywał swoje pierwsze wrażenie po przybyciu do Londynu Kuciemba-Kirk.
Emigrant ocenił też, że Brytyjczycy są wielkimi patriotami, a ten patriotyzm narzucał się polskim uchodźcom w tym sensie, że sami byli dumni ze swojego kraju. "To, co odróżniało emigrantów powojennych od współczesnych, to duże poczucie godności, którego nie stracili, mimo że często pracowali poniżej swoich kwalifikacji. Wierzyli też w znaczenie polskich doświadczeń i w polskość" - dodał prof. Rzegocki.
"Angielskie uniwersytety nie akceptowały polskiej matury. Wkrótce jednak okazało się, że uznają je uczelnie brytyjskie w Irlandii" - mówił Kuciemba-Kirk, który zdobył na Wyspach dyplom inżyniera i dzięki temu mógł pracować w zawodzie. Podkreślił również, że Polacy prowadzili bogate życie towarzyskie. "Odbywały się spotkania tylko dla Polaków, ale nie były one zamknięte dla Anglików. Jak byli sami Polacy - rozmawialiśmy tylko po polsku, a jak przychodził choćby jeden Anglik, to rozmawialiśmy także po angielsku" - opowiadał londyńczyk.
Na ważną rolę instytucji stworzonych przez Polaków w Wielkiej Brytanii wskazał prof. Gąsowski. Wśród nich wymienił Instytut Józefa Piłsudskiego oraz Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, instytucje o charakterze opiekuńczym oraz kombatanckie. Wspomniał też, że powstawały placówki edukacyjne, w których kulturę i język polski poznawały urodzone już na Wyspach dzieci emigrantów. W Wielkiej Brytanii funkcjonowało też harcerstwo polskie.
"Szacuje się, że liczba uchodźców na Wyspach Brytyjskich wynosiła ok. 140 tys., a to tylko cząstka, bo ogółem liczba emigrantów po wojnie wynosiła ponad pół miliona" - podsumował prof. Gąsowski. Dodał też, że część Polaków planowała wrócić do wolnej w przyszłości Polski, a część zamierzała na stałe osiedlić się na Wyspach. Niektórzy zasymilowali się z Brytyjczykami.
W trakcie debaty zaprezentowane zostały też fragmenty wywiadów z przedstawicielami polskiej emigracji w Londynie, które uczestnicy projektu nagrali podczas wyjazdu do Londynu. W gronie ich rozmówców znaleźli się m.in: prof. Michał Giedroyć (kuzyn Jerzego Giedroycia, profesor University of Oxford), Marzena Schejbal (Prezes Koła AK w Londynie), prof. Zbigniew Pełczyński (profesor University of Oxford, założyciel Fundacji im. Stefana Batorego i tzw. Szkoły Liderów), Jan Brodzki (pracownik redakcji "Wiadomości Literackich", RWE i polskiej sekcji BBC). Biogramy, transkrypcje oraz fragmenty wywiadów w wersji audio-wideo znalazły się na stronie internetowej swiadkowieprl.pl.
Debatę zorganizowało Muzeum PRL-u (krakowski oddział Muzeum Historii Polski w Warszawie) oraz Koło Naukowe Historyków Studentów UJ. Patronat medialny nad debatą sprawowała Polska Agencja Prasowa.
Projekt "Londyńczycy. Oczekiwanie na wolną Polskę. Losy polskiej emigracji w Londynie w latach 1945-1989" został zrealizowany dzięki wsparciu finansowemu Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Głównym założeniem projektu było nawiązanie dialogu międzypokoleniowego oraz popularyzacja wiedzy na temat najstarszej, żyjącej dziś polskiej emigracji w Londynie wśród młodzieży i użytkowników internetu.(PAP)
bko/ ls/ gma/
