Jeśli spytać Kanadyjczyka jaki smak z dzieciństwa pamięta, odpowiedź brzmi: mac and cheese, KD, Kraft Dinner. Makaron kolanka w sosie z sera cheddar jest bardziej kultowy niż polski schabowy czy mielone.
Potocznie używana nazwa potrawy nieco się zmienia w zależności od prowincji. W Quebec mówi się raczej "macaroni and cheese", w Ontario używa się nazwy producenta, która w angielskojęzycznej Kanadzie stała się synonimem makaronu w sosie serowym - KD, czyli Kraft Dinner.
Ci, którzy pochodzą z rodzin, gdzie gotowano w domu, wspominają domowy makaron zapiekany w sosie z trzech rodzajów żółtego sera, w tym obowiązkowo z sera cheddar. Ci, których rodzice czy babcie nie mieli czasu na samodzielne gniecenie ciasta na makaron, znają przemysłową wersję mac and cheese, gotową bez pieczenia "w siedem minut" czyli Kraft Dinner lub w skrócie KD. To narodowa potrawa Kanadyjczyków i choć Kraft jest koncernem amerykańskim, mac and cheese to wkład Kanady w szybką kuchnię krajów anglosaskich.
"Mac and cheese to smak, który pamiętasz z dzieciństwa, to dla wielu dzieci pierwsza rzecz, którą umieją ugotować" - mówi mieszkająca w Toronto Deb. "Ci, którzy podczas studiów mieszkali w akademikach, przygotowanie KD z pudełka opanowali do perfekcji" - dodaje Chad, niedawny student.
Najpierw była potrawa - mac and cheese. Sam pomysł na sprzedaż łączną makaronu i żółtego sera miał pojawić się podczas kryzysu lat 30. XX wieku dzięki pewnemu wędrownemu sprzedawcy w St. Louis w amerykańskim stanie Missouri. Nieco wcześniej pojawił się kanadyjski motyw nowego dania, bez którego KD nie mógłby zaistnieć. Wychowany na mlecznej farmie w Ontario James Lewis Kraft, prowadzący swoje interesy w USA, uzyskał w 1916 roku patent na metodę wytwarzania topionego sera i tak zaczęła się historia koncernu Kraft, a od 1937 roku także pudełka Kraft Dinner. Długa przydatność do spożycia zwiększyła popularność dania, podobnie jak jego cena - ówczesne reklamy mówiły o obiedzie dla czterech osób za 19 centów.
Istotną rolę odegrały też zmiany społeczne - kobiety zaczęły pracować, co oznaczało, że czasem ktoś inny niż pani domu przyrządzał posiłek. KD obywa się w dodatku bez lodówki, co dawało producentowi fory na rynku przed upowszechnieniem się lodówek.
Przy tym Kraft, mimo całej kultowości KD, nie zmonopolizował rynku. Przepisów na mac and cheese jest bardzo wiele. Popularna jest wersja zapiekana, z dodatkiem gorczycy i pieprzu, można dodawać cebuli, wykorzystać ser pleśniowy, posypać tartą bułką dla uzyskania chrupiącej skórki na wierzchu. W XIX wieku makaron z serem zapiekano we francuskim cieście. "W prowincji Quebec znajdziesz mac and cheese z pokrojonymi parówkami i ketchupem. Tak czy owak szybko i tanio, a w przeszłości dla dużych rodzin to było ważne" - przypomina sobie Deb, która dzieciństwo spędziła właśnie w Quebec.
Kanada nie słynie z kuchni, choć napływ imigrantów sprawił, że nie ma problemu ze znalezieniem świetnych restauracji i to nie tylko z drogim jedzeniem. Znacznie trudniej znaleźć restaurację serwującą potrawy miejscowe, czyli kuchnię Indian. To być może jeszcze kuchnia do odkrycia, bo książki kucharskie dostępne chociażby w Iroqrafts, sklepie z pamiątkami i księgarni w nieodległym od Toronto rezerwacie Six Nations, świadczą o tym, iż kuchnia Mohawków czy Oneidów jest ciekawa i zna np. potrawy z leśnych grzybów, zupełnie obcych przeciętnemu Kanadyjczykowi.
Niemniej mimo obecności oryginalnej kuchni włoskiej, greckiej, polskiej, chińskiej czy koreańskiej, kultową potrawą Kanadyjczyków pozostaje mac and cheese. Do tego stopnia kultową, że KD doczekał się w 2012 roku długiego artykułu w "The Walrus", miesięczniku adresowanym do zainteresowanych głębszą analizą zjawisk w kanadyjskim społeczeństwie.
Makaron w serowym sosie trafił też do muzyki pop. Znany kanadyjski zespół The Barenaked Ladies śpiewa, że "gdybyśmy mieli milion dolarów, nie musielibyśmy jeść Kraft Dinner, ale oczywiście jedlibyśmy KD, po prostu jedlibyśmy więcej".
Z Toronto Anna Lach (PAP)
lach/ ap/
