Spotkania, pokazy filmów, zajęcia edukacyjne dla młodzieży szkolnej przygotowano w ramach Dni Marka Edelmana w Muzeum Miasta Łodzi. Impreza nawiązuje do 69. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, która mija w czwartek 19 kwietnia.
Jak poinformowała w środę PAP Magdalena Krajewska-Sochala z łódzkiego muzeum, już w niedzielę zaprezentowany zostanie - wyprodukowany w 1993 roku - film dokumentalny "Kronika powstania w getcie warszawskim według Marka Edelmana" w reż. Jolanty Dylewskiej. Jego pokaz połączony będzie z komentarzem historycznym wygłoszonym przez Martynę Rusiniak-Karwat z Centrum Badania i Nauczania Dziejów i Kultury Żydów w Polsce.
Od poniedziałku 16 kwietnia do czwartku 19 kwietnia w muzeum odbywać się będą specjalne lekcje oparte na fragmentach filmu Dylewskiej. W ramach lekcji przewidziana jest również dyskusja na temat tragicznej rzeczywistości mieszkańców getta w czasie powstania, oceny ideologii nazizmu oraz postawy ludności żydowskiej wobec Holokaustu.
Współorganizatorem Dni Marka Edelmana w Muzeum Miasta Łodzi jest łódzkie Centrum Dialogu jego imienia.
Powstanie w getcie warszawskim wybuchło rankiem 19 kwietnia 1943 r., kiedy 850 żołnierzy Waffen-SS, uzbrojonych w karabiny maszynowe, miotacze płomieni, działka, wozy pancerne i czołgi wkroczyło na teren dzielnicy żydowskiej. W walkach wzięło udział ok. tysiąca słabo uzbrojonych powstańców. Niemcy przeciwstawili im ponad 2 tys. żołnierzy Wehrmachtu, SS oraz pomocniczych oddziałów ukraińskich, litewskich i łotewskich. Przeciwko powstańcom użyto pojazdów opancerzonych, artylerii, a także lotnictwa. Powstańcy w małych, rozproszonych grupach walczyli do 16 maja. Tego dnia Niemcy ogłosili koniec akcji pacyfikacyjnej.
Według niemieckich raportów od 20 kwietnia do 16 maja 1943 r. w wykrytych i zlikwidowanych bunkrach znajdowało się ponad 56 tys. Żydów. Około 6 tys. zginęło na miejscu - w walce, w wyniku pożarów lub zaczadzenia. 7 tys. Żydów naziści zamordowali na terenie getta, tyle samo wysłano do obozu zagłady w Treblince. Pozostała grupa ok. 36 tys. osób została wysłana do innych obozów, przede wszystkim do Auschwitz i do obozu na Majdanku.
Marek Edelman (1922-2009) był jednym z założycieli Żydowskiej Organizacji Bojowej. Podczas powstania, po samobójstwie Mordechaja Anielewicza, dowodził walkami ŻOB-u.
Po wojnie na stałe zamieszkał w Łodzi, został kardiologiem. W połowie lat 70. zaangażował się w działalność opozycyjną. W styczniu 1976 był jednym z sygnatariuszy Listu 101 intelektualistów przeciwko zmianom w konstytucji, skierowanego do władz PRL, działał w Komitecie Obrony Robotników, potem w Zarządzie Ziemi Łódzkiej NSZZ "Solidarność". W grudniu 1981 roku, po ogłoszeniu stanu wojennego, był internowany.
Do 1989 roku Edelman uczestniczył w podziemnym ruchu solidarnościowym, przewodniczył Komisji ds. Mniejszości Narodowych przy Komitecie Obywatelskim przy Lechu Wałęsie, brał też udział w obradach Okrągłego Stołu. W latach 1989-93 był posłem na Sejm, działał w Unii Demokratycznej i Unii Wolności. W 2000 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Łodzi. (PAP)
jaw/ hes/
