XIII-wieczna wieża dawnego zamku i XIX-wieczny Teatr Stary to najcenniejsze lubelskie zabytki odrestaurowane w tym roku. Trwają prace renowacyjne wielu innych zabytkowych obiektów. Większość z nich może odzyskać dawny blask dzięki dotacji w funduszy unijnych.
Teatr Stary w Lublinie - oddany do użytku w lutym - należy do jednego z najstarszych teatrów miejskich w Polsce. Pierwszy spektakl zagrano tu w 1822 r. Budynek wzniesiony w stylu klasycystycznym był prywatną inwestycją byłego oficera księcia Józefa Poniatowskiego Łukasza Rodakiewicza. Od 1991 r. budynek był nieużywany, przez lata niszczał i popadał w ruinę.
Remont Teatru Starego kosztował ponad 26 mln zł. 20 mln dofinansowania miasto Lublin otrzymało z unijnego programu Infrastruktura i Środowisko.
Od 2009 r. trwa remont XVIII-wiecznego zespołu klasztornego, w którym mieści się Centrum Kultury w Lublinie. Renowacja, obejmująca także plac wokół budynku (dawny ogród przyklasztorny) ma przywrócić historyczną architekturę tego miejsca. Dzięki rozbudowie i adaptacji poddasza powierzchnia użytkowa budynku zwiększy się z obecnych 3,3 tys. m.kw. do 7,7 tys. m.kw. Inwestycja pochłonie ok. 47 mln zł, a wartość dofinansowania z unijnego programu Infrastruktura i Środowisko to blisko 17,5 mln zł. Remont ma się zakończyć się w 2013 r.
Renowacja zabytków w Lublinie w 2011 r. pochłonęła z budżetu miasta ponad 22 mln zł, a w roku 2012 wydatki wzrosną do prawie 37 mln zł. "Wzrost spowodowany jest finansowaniem dużych projektów, ale również poszerzeniem zakresu prac" - powiedział Karol Kieliszek z biura prasowego lubelskiego ratusza. Zaznaczył, że w Lublinie odrestaurowano również zabytkowy most na Bystrzycy, przeprowadzono też remonty ośmiu zabytkowych kamienic na Starym Mieście.
Najstarszy zabytek Lublina wieżę - donżon z XIII w., część dawnego Zamku Lubelskiego, odrestaurowano również dzięki dotacji unijnej. Renowacja donżonu jest częścią większego projektu renowacji najcenniejszych zabytków Lublina m.in. kaplicy Św. Trójcy z XIV w. i Bramy Krakowskiej z XIV w. Remonty mają się zakończyć w grudniu, a ich koszt to ponad 13 mln zł, z czego blisko 8 mln zł stanowi dotacja z Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 -2013.
W ramach tego właśnie programu na ratowanie zabytków, renowacje placów i historycznych miejsc na Lubelszczyźnie przyznano w sumie ponad 200 mln zł dotacji. Dofinansowanie otrzymały projekty renowacji m.in. klasztoru ojców dominikanów na lubelskiej Starówce, zespołu zamkowego w Kazimierzu Dolnym, Świątyni Sybilli i Domu Gotyckiego w Puławach czy projekt rekonstrukcji przedwojennego miasteczka prowincjonalnego w Muzeum Wsi Lubelskiej.
Z budżetu województwa lubelskiego w roku 2011 na ratowanie zabytków wydano 1 mln zł, a w roku 2012 kwota ta sięgnie 700 tys. zł. "Są to pieniądze na dofinansowanie różnego rodzaju prac renowacyjnych i remontów zabytków w różnych miejscowościach naszego regionu. Najwięcej z nich dotyczy obiektów sakralnych" - powiedziała Katarzyna Olchowska z biura prasowego Urzędu Marszałkowskiego.
Od wielu lat systematycznie remontowane jest Stare Miasto w Zamościu. Dotacje na ten cel pozyskiwano z różnych źródeł - funduszy unijnych, budżetu państwa, Norweskiego Mechanizmu Finansowego. "Od wejścia Polski do Unii Europejskiej do dziś na projekty związane z rewitalizacją zespołu staromiejskiego i fortyfikacji Twierdzy Zamość miasto wydało już blisko 160 mln zł" - powiedział Paweł Czechalski z biura promocji zamojskiego ratusza.
W ubiegłym roku Zamość na ratowanie swoich zabytków wydał blisko 28 mln zł, a w roku 2012 będzie to kwota prawie 26 mln zł.
Wciąż trwają prace rewitalizacji i rekonstrukcji dawnej Twierdzy Zamość, która należała do najpotężniejszych na ziemiach polskich. Fortyfikacje wokół Zamościa powstały na przełomie XVI i XVII w., a potem były przebudowywane. Tworzyły nieregularny siedmiobok z bastionami w załamaniach. Twierdza została zlikwidowana w drugiej połowie XIX w. na rozkaz cara Aleksandra II.
Niektóre budowle dawnej Twierdzy zostaną zrekonstruowane. Przebieg dawnych murów zaznaczą ziemne wały, którymi będzie prowadziła trasa turystyczna. W obrębie jednego z bastionów ma powstać Muzeum Fortyfikacji i Broni. Prace mają się zakończyć w 2013 r.(PAP)
ren/ ls/
