Przyczyny i przebieg mordów dokonanych przez banderowskie podziemie na polskiej ludności Wołynia i Galicji Wschodniej oraz polskie działania odwetowe pokazuje wystawa IPN "Polacy-Ukraińcy 1943-1945" otwarta w środę w Muzeum Lubelskim. Wystawa oparta jest głównie na materiałach ukraińskich.
"Wystawa prezentuje nieco inną perspektywę niż inne na ten temat, oparte o źródła polskie, relacje ofiar. Głównym celem tej wystawy jest pokazanie przede wszystkim perspektywy sprawców" - powiedział autor scenariusza ekspozycji Mariusz Zajączkowski z lubelskiego IPN.
Na kilkudziesięciu panelach można zobaczyć m.in. fotografie ukazujące zbrodnie, miejsca ich popełnienia, fotokopie dokumentów wytworzonych przez jednostki Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii w latach 1943-1945 oraz fragmenty protokołów członków UPA i OUN wziętych do niewoli sowieckiej.
Zdaniem Zajączkowskiego dokumenty prezentowane na wystawie wskazują na to, że antypolska akcja miała zorganizowany charakter. "To są dokumenty, co prawda niższego szczebla organizacyjnego UPA czy OUN, ale one odnoszą się do jakiegoś rozkazodawstwa w postaci raportów, sprawozdań z antypolskich wystąpień i świadczą o tym, że jakiś rozkaz musiał być wydany, czy to na piśmie czy ustnie" - podkreślił Zajączkowski.
W części wystawy dotyczącej genezy antypolskich wystąpień zamieszczono panel z fragmentem pracy "Ukraińska doktryna wojenna" z 1938 r. Mychajło Kołodzińskiego. "On prezentował taką wizję, że w skład niepodległego państwa ukraińskiego wejdą wszystkie tereny gdzie zamieszkują Ukraińcy, niezależnie od procentu, jaki tam stanowią, a sprawę polską trzeba będzie ostatecznie rozwiązać w wyniku czystki etnicznej" - powiedział Zajączkowski.
Wystawa ukazuje też - w świetle ukraińskich dokumentów - polskie działania odwetowe. "Nie można stawiać znaku równości między polskimi a ukraińskimi działaniami. Różniła je intencja i skala, niemniej jednak ten odwet również był krwawy i dotykał przede wszystkim cywilów na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej" - zaznaczył Zajączkowski.
Przygotowana przez lubelski oddział IPN wystawa "Polacy-Ukraińcy 1943-1945. +Antypolska akcja+ OUN i UPA Bandery. Rzeź wołyńsko-galicyjska w dokumentach ukraińskich" prezentowana już była w lipcu w Warszawie w czasie obchodów 70. rocznicy zbrodni wołyńskiej. W Lublinie będzie czynna do końca września. W październiku tego roku ma być eksponowana na Dolnym Śląsku. (PAP)
kop/ ls/
