XVIII-wieczny rękopis księcia Karola Radziwiłła, krawat Władysława Szpilmana i dzieła Maurycego Gottlieba można obejrzeć na portalu Centralnej Bazy Judaików. Kolekcję ponad 3 tys. judaików, pochodzącą m.in. z ŻIH, przygotowało Muzeum Historii Żydów Polskich.
Centralna Baza Judaików ma pozwolić każdemu odkrywać elementy historii i kultury Żydów polskich bez potrzeby wychodzenia z domu. "To jest początek wielkiego projektu, który dla muzeum ma być w przyszłości jedną z podstawowych form działalności. Chcemy służyć wszystkim, których interesują judaika w Polsce (...) Będzie to wirtualny zasób pozwalający w bardzo wielu różnych formach wykorzystywać te materiały: dla potrzeb indywidualnych i naukowych. To najszybszy i najprostszy sposób udostępniania wiedzy o polskich Żydach na świecie" - przekonywał podczas poniedziałkowej inauguracji bazy pełniący obowiązki dyrektora Muzeum Historii Żydów Polskich Andrzej Cudak.
W bazie, która dostępna jest na www.jewishmuseum.org.pl, można zobaczyć już ponad 3 tys. judaików - unikatowe, niepokazywane nigdy dotąd pamiątki świadczące o tysiącletniej historii Żydów na ziemiach polskich. To np. XVI-wieczne starodruki, XVIII-wieczny dokument księcia Karola Radziwiłła, mianujący rabina kahału w Birży, wkładka do butów wykonana z fragmentu Tory, gitara klezmerska z wypaloną gwiazdą Dawida, krawat Władysława Szpilmana, program koncertów z Cafe-Bar Zachęta z 1940 r., przedwojenne kartki na macę czy szyld dentysty z getta warszawskiego. W bazie można obejrzeć także dzieła sztuki, m.in. dzieła Maurycego Gottlieba, Artura Markowicza, Wilhelma Wachtla czy Samuela Hirszenberga oraz Kolekcję Berlińską.
Zdigitalizowane zabytki kultury żydowskiej i dokumenty pochodzą ze zbiorów Muzeum Historii Żydów Polskich i Żydowskiego Instytutu Historycznego. Muzeum planuje współpracę również z kolejnymi instytucjami i muzeami posiadającymi w swych zbiorach judaika, m.in. z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych, Muzeum Archeologicznym oraz Muzeum Historyczno-Archeologicznym w Ostrowcu Świętokrzyskim. MHŻP ma zgromadzić w jednym miejscu informacje o judaikach z ponad 500 polskich muzeów i archiwów w całym kraju. Ma stać się także miejscem dostępu do zbiorów dokumentacji życia żydowskiego w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, rozproszonych po całym świecie.
"Po wojnie ocalało bardzo mało przedmiotów, które są związane z kulturą żydowską (...). Bardzo mało zostało dokumentów np. listów rozwodowych, których musiało być bardzo wiele, czy też kontraktów ślubnych. Bardzo mało zostało też dzieł sztuki, które tworzyli malarze czy rzeźbiarze pochodzenia żydowskiego. Największa kolekcja przedmiotów żydowskich znajduje się w Żydowskim Instytucie Historycznym, gdzie jest ok. 15 tys. przedmiotów różnego zakresu i dzieł sztuki, od rysunków Brunona Schulza czy obrazów braci Gottliebów, czyli bardzo cenne dzieła sztuki z punktu widzenia historii sztuki żydowskiej. W instytucie są również bardzo ciekawe tkaniny np. greckie, jest też bardzo dużo rycin m.in. z Amsterdamu, Berlina, Lwowa, Wrocławia" - powiedział dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego Paweł Śpiewak.
W Centralnej Bazie Judaików mają znaleźć się również zasoby zagraniczne, m.in. dzięki podpisanej w ubiegłym tygodniu umowie z Żydowskim Instytutem Naukowym YIVO. To jedno z największych archiwów żydowskich na świecie, które powstały w 1925 r. w polskim Wilnie. Gdy w 1940 r. przeniesiono YIVO do Nowego Jorku, zaprzestano działań w rejonie środkowej Europy. Dzięki umowie - jak informuje MHŻP - po raz pierwszy od ponad 70 lat, zasoby YIVO mają być ponownie dostępne na starym kontynencie. Biblioteka YIVO posiada 385 tys. woluminów, natomiast archiwa zawierają ponad 24 mln pozycji, w tym manuskrypty, dokumenty, fotografie, nagrania dźwiękowe, dzieła sztuki, filmy, plakaty i nuty. "W YIVO znajduje się ogromna ilość archiwaliów opisujących życie Żydów na Kresach Wschodnich" - podkreślił Cudak.
Dodał też, że Centralna Baza Judaików finansowana jest przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach Programu Wieloletniego Kultura+, którego operatorem jest Narodowy Instytut Audiowizualny. (PAP)
nno/ abe/
