Największą w Europie zielnikową kolekcję wiesiołka zawiera herbarium Uniwersytetu Śląskiego w Chorzowie. Liczy blisko 13 tys. okazów, w tym kilkanaście takich, na podstawie których opisano jego nowe gatunki i ich utrwalone mieszańce, nieznane wcześniej nauce.
"To oczywiście najcenniejsze okazy tej kolekcji, która jest czterokrotnie większa od zbioru wiesiołków w zielniku Królewskich Ogrodów Botanicznych - Kew Gardens w Londynie - jednego z największych zielników europejskich" - powiedział PAP kierownik Pracowni Dokumentacji Botanicznej prof. Adam Rostański.
Jego ojciec, prof. Krzysztof Rostański, założyciel Zielnika Naukowego Uniwersytetu Śląskiego, był odkrywcą m.in. dwóch brytyjskich gatunków wiesiołka, które zidentyfikował w latach 70. XX wieku na piaszczystych wydmach południowej Walii.
Wiesiołek to dwuletnia zielna roślina, wywodząca się z Ameryki, która może osiągać rozmiary nawet do 2 m, preferująca miejsca piaszczyste. Ze względu na wytwarzanie wielkiej liczby nasion zawierających dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych jest szeroko wykorzystywana w medycynie i kosmetologii.
Jak podkreślił prof. Adam Rostański, zbiory wiesiołka w zielniku Uniwersytetu Śląskiego i wiedza jego naukowców są niejednokrotnie pomocne przy rozstrzyganiu naukowych wątpliwości w tej dziedzinie specjalistów z innych ośrodków Europy. Były one też kanwą do powstania książki o występowaniu wiesiołka w Europie, wydanej przed kilkoma laty pod redakcją prof. Krzysztofa Rostańskiego.
Kolekcja Zielnika Naukowego Uniwersytetu Śląskiego liczy ponad 100 tys. okazów roślin, w tym kompleksową dokumentację flory województwa śląskiego. Można tam jednak również znaleźć rośliny z Kuby, Brazylii, Jemenu, Bałkanów, Kanady czy Izraela, a nawet Patagonii, będące plonem ekspedycji śląskich naukowców. Są przechowywane w okazałych 23 jezdnych kompaktowych szafach, zamontowanych w specjalnie zaciemnionym pomieszczeniu. Są też skatalogowane w elektronicznej bazie danych. Cyfryzacja zbioru, która jest bardzo żmudnym zadaniem, trwała 10 lat.
Jak zaznaczył prof. Rostański, światło, szkodniki i grzyby to największe zagrożenia dla roślin w zielnikach. Pod wpływem światła rozkłada się chlorofil i okaz rośliny traci oryginalną barwę. Ważna jest też odpowiednia wilgotność pomieszczenia - ok. 30-40 proc. Jeśli jest zbyt sucho, rośliny stają się niezwykle kruche i łamliwe, powyżej 60 proc. wilgotności zbiorom zagrażają grzyby.
Najlepiej zbierać do zielnika rośliny z korzeniem, kiedy kwitną lub owocują, bo wówczas są najlepiej rozróżnialne. Najpowszechniejszą metodą konserwacji roślin pozostaje suszenie. Okresowo również się je mrozi, by utrudnić zadanie szkodnikom.
"Roślina jest źródłem informacji, jest jak książka. Wiemy gdzie rosła, kiedy rosła, przy pomocy współczesnych metod możemy zbadać w jakich warunkach, co kumulowała, jakie było wtedy podłoże i powietrze itd. Najstarsze zielniki w Europie mają ok. 500 lat. Proszę sobie wyobrazić dziś nośnik informacji, który potrafi przetrwać 500 lat. Zielniki naukowe są więc cennym źródłem wiedzy o tym, jaki był ten świat kilkaset czy kilkadziesiąt lat temu" - podkreślił prof. Adam Rostański.(PAP)
lun/ ls/
