Przez najbliższe dwa-trzy tygodnie nie będzie można korzystać ze zbiorów olsztyńskiej "Borussii", która rozpoczęła przygotowania do przeprowadzki. Od 1 lutego siedzibą wspólnoty będzie wyremontowany dawny żydowski dom przedpogrzebowy Bet Tahara zwany Domem Mendelssohna.
Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa "Borussia" i jej siostrzana Fundacja "Borussia" od lat mieściły się w należącej do samorządu Olsztyna kamienicy przy ul. Kopernika. Można tam było korzystać z zasobów bibliotecznych obu organizacji, które od ponad 20 lat zajmują się badaniami nad tożsamością kulturową Warmii i Mazur oraz prowadzą szereg programów dla wolontariuszy z Polski, Rosji, Niemiec i innych krajów europejskich.
"Od 1 lutego przeprowadzamy się do wyremontowanego przez nas zabytku zwanego powszechnie Domem Mendelssohna" - poinformowała w poniedziałek PAP prezes Fundacji "Borussia" Kornelia Kurowska. Dodała, że w związku z tym przez najbliższe dwa-trzy tygodnie nie będzie można korzystać z bogatych zbiorów bibliotecznych obu organizacji.
"Mamy do spakowania i przewiezienia w inne miejsce kilkanaście tysięcy książek, setki segregatorów dokumentujących naszą pracę, pracę naszych wolontariuszy, do tego kolejne segregatory związane z prowadzeniem obu organizacji. To naprawdę masa dokumentów, które musimy spakować" - powiedziała Ewa Romanowska z Borussii.
Pakowaniem książek i dokumentów zajmują się nie tylko pracownicy Borussii, ale i wolontariusze z Rosji, Polski i Niemiec.
Dom Mendelssohna, do którego przeprowadza się Borussia, to dawny żydowski dom przedpogrzebowy Bet Tahara. Zaprojektował go światowej sławy architekt Erich Mendelssohn. Budynek przez lata popadał w ruinę, zdaniem wielu ekspertów gdyby nie podjęte przez Borussię kilka lat temu działania konserwatorskie i remontowe, z pewnością by się zawalił.
Budynek Bet Tahara, który stoi przy ul. Zyndrama z Maszkowic, jest jedynym w Olsztynie przykładem architektonicznego modernizmu. "Zbudowano go w 1913 roku, więc w okresie, gdy ten nurt architektoniczny dopiero się tworzył" - powiedziała PAP dyrektor olsztyńskiego Instytutu Dziedzictwa Narodowego Iwona Liżewska.
Borussia odrestaurowanemu budynkowi chce nadać nową funkcję - ma to być miejsce spotkań, dyskusji, wystaw. W piwnicy Bet Tahary będzie Archiwum Żywej Pamięci, gdzie znajdą się świadectwa obecnych mieszkańców regionu; zaplanowano też czytelnię.
Borussia wyremontowała także stojący obok Bet Tahary niewielki domek (tzw. dom ogrodnika), w którym mieszkała osoba opiekująca się domem przedpogrzebowym i kirkutem.
Prace remontowe i konserwatorskie olsztyńskiej Bet Tahary kosztowały ponad 2 mln zł, z czego 1,5 mln zł pochodziło z Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013. Resztę pieniędzy Borussia pozyskała m.in. od współpracujących z nią organizacji, stowarzyszeń, fundacji i sponsorów.
Po społeczności żydowskiej, która zamieszkiwała przedwojenny Olsztyn (Allenstein), nie zachowało się wiele obiektów, np. w dawnej synagodze na Starówce jest dziś sklep. Macewami z kirkutu w PRL-u umocniono skarpy nad rzeką. Borussia ma osiem palet fragmentów tych macew i chce, by wróciły na swoje miejsce na dawnym kirkucie.
Dom przedpogrzebowy przy ul. Zyndrama z Miszkowic, zaprojektowany przez Mendelssohna, był jego pracą dyplomową. Zaprojektował też m.in. słynną Wieżę Einsteina w Poczdamie, czy dom towarowy Rudolf Petersdorff we Wrocławiu oraz szpital w Hajfie. Mendelssohn zmarł w 1953 roku w USA.(PAP)
jwo/ ls/ bk/
