*Portal internetowy, zawierający otwartą bazę danych archiwów społecznych - czyli tych, które gromadzą historię życia codziennego, dzieje lokalne - uruchomi w styczniu Ośrodek Karta. Wydana zostanie również książka dotyczącą archiwistyki społecznej w Polsce. *
Prezes Ośrodka Karta Zbigniew Gluza zwrócił uwagę, że takiej dziedziny jak archiwistyka społeczna do tej pory nie było. "To pojęcie definiowane po raz pierwszy w tym roku, po wielu wcześniejszych próbach. Dla Ośrodka Karta była to zdumiewająca przypadłość, że (...) właściwe instancje państwa nie mogą zdefiniować tego pojęcia, bo w żadnej ustawie państwowej ani w żadnym dokumencie państwa polskiego ono nie występuje" - tłumaczył Gluza.
Zwrócił uwagę, że w 2012 roku parlament przeznaczył środki na zajęcie się tą dziedziną życia. "Jednocześnie ministerstwo kultury uznało ten obszar za ważny - po uzyskaniu poparcia Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Jest więc szansa, aby ten zupełnie zaniedbany obszar aktywności publicznej w Polsce jakoś usystematyzować" - mówił Gluza.
Ośrodek Karta pracuje nad stworzeniem definicji archiwistyki społecznej. Koordynatorka programu Katarzyna Ziętal z Fundacji Ośrodka Karta powiedziała, że archiwa te istnieją zazwyczaj przy fundacjach i stowarzyszeniach. Gromadzą fotografie, wspomnienia, nagrane relacje, dokumenty życia społecznego. Wkraczają często na obszary pomijane przez archiwa państwowe, ocalając historię życia codziennego, dzieje lokalne, opowieści zwykłych ludzi.
Niektóre z tego rodzaju archiwów, istniejące wiele lat, zgromadziły pokaźne zbiory; te współpracują na ogół z państwową służbą archiwalną. Większość to jednak inicjatywy lokalne, znane wąskiej grupie pasjonatów. Prowadzone często przez amatorów, wolontariuszy, którzy z czasem stają się profesjonalistami.
W styczniu ma zostać uruchomiony portal internetowy (www.archiwa.org). Ma on być otwartą bazą danych archiwów społecznych. Będą tam gromadzone rozproszone archiwa, informacje o nich, dane kontaktowe. Gromadzone będą też digitalizowane dzienniki, pamiętniki, listy, kroniki, zdjęcia, relacje świadków historii i inne materiały.
Gluza zwrócił uwagę, że portal już w pewnym sensie działa, ponieważ pod tym adresem funkcjonuje już Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej, koordynowane przez Ośrodek Karta, a organizowane przez gminne biblioteki, które aktywizują miejscowe społeczności, aby pielęgnowały i upowszechniały historię i tradycję lokalną.
"Chcemy rozszerzyć ten portal na wszystkie możliwe archiwa społeczne, które spełniają tę definicję, choć bardzo możliwe, że z czasem sama definicja będzie musiała być zmieniana, bo np. spotkamy się z tak dziwnymi przypadkami archiwizacji, że będziemy musieli zmienić teorię. Ale na razie głównymi podmiotami, które bierzemy pod uwagę są fundacje, stowarzyszenia i biblioteki, które prowadzą archiwa. Teraz można mówić o 400 tego typu podmiotach w Polsce" - poinformował Gluza.
Zachęcał do przyłączenia się do inicjatywy Ośrodka Karta. "Prosimy o kontakt tych, którzy wiedzą o lokalnych archiwach społecznych. Stowarzyszenia, fundacje, grupy nieformalne bądź inne organizacje gromadzące świadectwa historyczne zachęcamy do poinformowania nas o swojej działalności i dołączenia do sieci archiwów społecznych" - apelował.
Wydana zostanie również publikacja na temat archiwistyki społecznej w Polsce - pierwsza książka, która ma całościowo poruszać tę tematykę. Książka zawierać będzie materiały edukacyjne dla archiwistów społecznych.
Projekt został dofinansowany ze środków ministerstwa kultury i Narodowego Instytutu Audiowizualnego. (PAP)
agz/ ls/ jbr/
