Zdecydowaną większością głosów Parlament Europejski przyjął w czwartek raport, w którym proponuje, by dla wschodnich krajów jak Ukraina, które nie mają obecnie perspektywy członkostwa, znaleźć formę pośrednią między polityką rozszerzenia a polityką sąsiedzką UE.
Za raportem, które sprawozdawcą był niemiecki polityk Elmar Brok (CDU)
głosowało 534 eurodeputowanych, 45 było przeciw, a 44 się wstrzymało.
Poświęcony strategii rozszerzeniu UE raport wyraża poparcie dla polsko-szwedzkiej propozycji Partnerstwa Wschodniego. Jednocześnie jednak, na wniosek socjalistów, proponuje utworzenie jeszcze jednej, innej platformy współpracy ze wschodnimi krajami sąsiedzkimi, a mianowicie "Unii na rzecz Morza Czarnego".
"Powinna ona obejmować UE, Turcję i wszystkie państwa przybrzeżne Morza Czarnego jako równorzędnych partnerów, i która dążyć będzie do pełnego zaangażowania Rosji" - czytamy w raporcie. Ta wielostronna współpraca ma zapewnić zaangażowanym krajom "zacieśnienie współpracy z UE w wielu obszarach polityki, a UE umożliwiłaby odgrywanie bardziej aktywnej roli w poszukiwaniu pokojowych rozwiązań w konfliktach regionalnych".
W kontekście krajów objętych unijną polityką sąsiedztwa, jak Ukraina czy Gruzja, przyjęte sprawozdanie stwierdza, że "uczestnictwo w europejskiej polityce sąsiedztwa nie stanowi zasadniczo lub w praktyce zastępczej formy członkostwa, ani nie jest etapem prowadzącym automatycznie do członkostwa".
Tym niemniej podkreśla, że "aby spełnić oczekiwania wschodnich sąsiadów, którzy nie mają obecnie perspektywy członkostwa, a jednocześnie spełniają niektóre warunki gospodarcze i demokratyczne", "należy wypełnić lukę istniejącą pomiędzy strategią rozszerzenia Unii a jej polityką sąsiedztwa".
Dlatego posłowie zalecają, aby "Unia ustanowiła obszar w oparciu o wspólną politykę" obejmującą demokrację, prawa człowieka, współpracę w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Jak tłumaczył sprawozdawca, Elmar Brok chodzi o "instrumenty pośrednie pomiędzy rozszerzeniem a polityką sąsiedzką UE, tak, by możliwe było dalsze rozszerzanie strefy bezpieczeństwa bez zagrożenia rozwoju Unii Europejskiej". Swój pomysł porównał do stworzenia "europejskiego obszaru gospodarczego plus" dla wschodnich sąsiadów UE. Jego zdaniem pozwoliłoby to krajom wschodnim na przyjęcie ok. 40-50 proc. prawa wspólnotowego.
Rozwiązanie to obowiązywałoby "aż do momentu, kiedy (państwa te) będą mogły kiedyś stać się pełnymi członkami" - tłumaczył Brok na konferencji prasowej. "W ten sposób możemy im natychmiast coś dać, nie zamykając zupełnie drzwi UE" - dodał.
Raport nie odwołuje się do odrzucenia Traktatu Lizbońskiego przez Irlandię ani nie potwierdza deklaracji niektórych polityków, w tym prezydenta Francji Nicolasa Sarkozy'ego, że bez nowego traktatu nie ma mowy o dalszym rozszerzeniu UE.
W wielu miejscach raport podkreśla jednak potrzebę zdolności samej UE do przyjmowania nowych członków. Przypomina o "konieczność podjęcia niezbędnych reform wewnętrznych mających na celu, m.in. zwiększenie skuteczności, spójności społecznej i odpowiedzialności demokratycznej".
Opisana w dokumencie koncepcja zdolności do przyjęcia nowych członków składa się z czterech elementów: państwa przystępujące powinny przyczyniać się do zdolności Unii do utrzymania tempa realizacji jej politycznych celów, a nie umniejszać jej; instytucje powinny być skuteczne i efektywne; zasoby finansowe Unii powinny być odpowiednie oraz powinna istnieć całościowa strategia komunikacyjna informująca opinię publiczną o następstwach rozszerzenia.
Jak zauważył Brok, "rozszerzenia w przeszłości były ogólnie bardzo udane, przynosząc korzyści zarówno starym, jak i nowym państwom członkowskim UE". Jednocześnie posłowie zaznaczają, że "po każdym rozszerzeniu musi następować odpowiednia konsolidacja i koncentracja polityczna". Ponadto, ponieważ "sukces procesu rozszerzenia (a zatem sukces procesu integracji politycznej UE) można osiągnąć jedynie wówczas, kiedy istnieć będzie wyraźne i długotrwałe poparcie społeczne dla członkostwa w UE każdego z krajów kandydujących", sprawozdanie zaleca prowadzenie wspólnej polityki informacyjnej dotyczącej rozszerzenia UE, której celem byłoby wyjaśnienie obywatelom politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturowych korzyści rozszerzenia.
Inga Czerny (PAP)
icz/ ala/
