Grupa osadzonych z zakładu karnego w Grądach-Woniecku (Podlaskie) uprzątnęła część zabytkowego XIX-wiecznego cmentarza żydowskiego w Jedwabnem, opiekuje się też otoczeniem pomnika upamiętniającego mord Żydów w Jedwabnem z 10 lipca 1941 r.
We wtorek w uroczystościach w 71. rocznicę tamtych tragicznych wydarzeń w Jedwabnem wzięła udział grupa osadzonych z Białegostoku oraz przedstawiciele służby więziennej. Białostoccy osadzeni również porządkowali to miejsce. Wszyscy otrzymali we wtorek podziękowania za swoją pracę ze strony środowisk żydowskich, m.in. naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha i przewodniczącego Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich Piotra Kadlcika.
Cmentarz żydowski w Jedwabnem od wiosny, przez 6 tygodni, systematycznie porządkowała grupa pięciu osadzonych z Grądów-Woniecka. Rzeczniczka tego zakładu karnego Joanna Puchalska powiedziała we wtorek PAP, że placówka zgłosiła się do specjalnego programu i wybrano miejsce, którym więźniowie będą się opiekować i je porządkować. Wybrano Jedwabne ze względu na niedalekie położenie.
Zakład Karny w Grądach-Woniecku nawiązał współpracę z konserwatorem zabytków, władzami lokalnymi, regionalnymi, środowiskami żydowskimi, by posiadać odpowiednie zgody na działanie na zabytkowym cmentarzu i je otrzymali. Wiosną 2012 r. usunięto zakrzaczenia z pasu około 10-20 metrów w głąb cmentarza. W przyszłości planowane jest również podnoszenie i renowacja macew, pod warunkiem, że będą na to odpowiednie zgody - poinformowała Puchalska.
Otoczenie pomnika w Jedwabnem osadzeni sprzątają od 2010 roku.
W ramach projektu skazani poznawali również historię miejsc w Jedwabnem. W styczniu 2012 r. spotkali się z rabinem Michaelem Schudrichem, który im opowiadał o wydarzeniach w Jedwabnem z 10 lipca 1941 roku.
Według ustaleń śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej, 10 lipca 1941 roku miejscowi Polacy z inspiracji Niemców dokonali mordu na co najmniej 340 Żydach z Jedwabnego. Pomnik ku ich czci stoi w miejscu stodoły, w której ich spalono. Część ofiar była również pochowana na żydowskim cmentarzu, nie wiadomo dokładnie ilu - wspominano podczas wtorkowych uroczystości.
Jeden z obecnych we wtorek w Jedwabnem więźniów 42-letni Mariusz z Zakładu Karnego w Białymstoku powiedział PAP, że poznanie historii, która wydarzyła się w Jedwabnem rozpoczęła się od udziału w projekcie teatralnym w Białymstoku. W jego ramach więźniowie z Zakładu Karnego w Białymstoku zrealizowali sztukę Tadeusza Słobodzianka "Nasza klasa", która traktuje o grupie rówieśników pochodzenia polskiego i żydowskiego z Jedwabnego.
Dodał, że przyjazd do Jedwabnego i sprzątanie cmentarza było konsekwencją właśnie udziału w przedstawieniu. Uważa, że dzięki temu teraz jest bardziej tolerancyjnym człowiekiem. "Projekt wiele we mnie zmienił, pogłębiło to moją wrażliwość. Zobaczenie i dotknięcie tych miejsc tutaj (w Jedwabnem - PAP) zmieniło wiele w zapatrywaniu na kulturę żydowską i stałem się trochę lepszym człowiekiem" - dodał.
Projekt teatralny "Zrozumieć innych - poznać siebie" był pomysłem reżysera Dariusza Szady-Borzykowskiego. Powiedział on PAP, że w projekcie chodziło o to, aby przez poznanie siebie, poznać innych. Zajęcia trwały pół roku. Szada-Borzykowski powiedział, że przez ten czas osadzeni poznawali tekst, mieli też wyjazd studyjny do Jedwabnego, gdzie działa się akcja dramatu, czynnie też brali udział w powstawaniu scenariusza.
Oprócz tego, osadzeni poznawali również historię Żydów, tradycję i kulturę. Dodał, że najbardziej wzruszyło go, gdy po premierze przedstawienia (miało miejsce w kwietniu tego roku - PAP), więźniowie chcieli go kontynuować. "Ja się cieszę, że to miało miejsce, ja już widzę innych ludzi" - powiedział Szada-Borzyszkowski.(PAP)
kow/ swi/ ls/
