Co roku do sądów w Polsce wpływa od 20 do ponad 30 pozwów grupowych - wynika z danych Ministerstwa Sprawiedliwości, zaprezentowanych podczas czwartkowej debaty w PAP nt. Pozwy zbiorowe - prawo i praktyka. Dotychczas zapadło tylko kilka wyroków w I instancji.
Dane resortu pokazują, że mimo wysiłku pełnomocników i reprezentantów grup oraz sędziów, na koniec każdego roku pozostaje do rozpatrzenia podobna liczba spraw.
Możliwość składania pozwów grupowych pojawiła się w połowie 2010 r. i przez pierwsze sześć miesięcy do polskich sądów okręgowych wpłynęło 21 pozwów grupowych. Rok później wpłynęło 37 pozwów, ale na koniec roku nadal na rozpatrzenie czekało 20 spraw.
Sytuacja pogorszyła się w 2012 r., kiedy do sądów wpłynęło 35 pozwów, ale na koniec roku do rozpatrzenia pozostawało prawie tyle samo - 33 pozwy. W pierwszym półroczu ub.r. wpłynęło do sądów kolejnych 9 pozwów zbiorowych, a na koniec czerwca czekały na rozpatrzenie 28 pozwy.
Ze wszystkich 102 pozwów grupowych sądy negatywnie załatwiły 41 pozwów, tzn. odrzuciły je, oddaliły, zwróciły.
Jeszcze gorzej wyglądają statystyki dotyczące pozwów grupowych w sprawach gospodarczych, czyli składanych przez przedsiębiorców przeciwko innym przedsiębiorcom, najczęściej - o czyn nieuczciwej konkurencji. Przez trzy lata obowiązywania ustawy wpłynęło zaledwie pięć spraw, na rozpatrzenie nadal czekają trzy z nich. Pozostałe dwa pozwy zostały odrzucone przez sądy.
"Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczące pozwów zbiorowych pokazują, że entuzjazm powodów przejawiający się dużą ilością pozwów złożonych w latach 2011 i 2012 nieco gaśnie" - powiedział uczestnik czwartkowej debaty w PAP adwokat Iwo Gabrysiak, partner w Wierzbowski Eversheds. Podkreślił, że ujawniają to dane za I połowę 2013 r.,
Podkreślił, że z jeszcze większą ostrożnością do pozwów grupowych podchodzą przedsiębiorcy i - jego zdaniem - można się spodziewać, że ich dystans do tej formy dochodzenia roszczeń jeszcze się zwiększy.
"Warto zadać sobie pytanie, dlaczego tak się dzieje i gdzie leży przyczyna" - powiedział Gabrysiak. - "Ważne jest, by rozpocząć dyskusję o tym, jak instytucja pozwów działa w praktyce i co wymaga zmian: prawo, czy może sposób podejścia do tych przepisów przez samych uczestników postępowania albo sądy?" - dodał.
Z ustawy wynika, że pozwy grupowe można składać w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych. Nie można występować grupowo w sprawach dotyczących ochrony dóbr osobistych.
Dotychczas zapadło w sądach I instancji tylko kilka wyroków dotyczących pozwów zbiorowych, z tego dwa zapadły przed Sądem Okręgowym w Opolu, jeden przed Sądem Okręgowym w Łodzi. Od niektórych z nich pozwani zapowiedzieli apelację.
Najgłośniejszy wyrok zapadł w sprawie pozwu grupowego przeciw BRE Bankowi. Sąd Okręgowy w Łodzi orzekł w lipcu ub.r., że bank powinien zapłacić grupie 1247 klientów odszkodowanie za zawyżone oprocentowanie rat kredytu hipotecznego.
W lipcu ub.r. zapadł również inny wyrok z pozwu grupowego przeciwko firmie turystycznej Nowa Itaka. Sąd Okręgowy w Opolu uwzględnił pozew 14 turystów, którzy domagali się zwrotu kosztów wycieczki do Kenii. Miesiąc wcześniej ten sam SO oddalił pozew wytoczony przez grupę 133 powodzian z Kędzierzyna-Koźla przeciwko gminie i powiatowi.
Spośród dwóch pozwów odrzuconych przez sądy w sprawach gospodarczych jeden został złożony przez pośredników ubezpieczeniowych i finansowych przeciwko towarzystwu ubezpieczeniowemu Link4, drugi - pozew 15 wydawców - był złożony przeciwko administratorowi serwisu Chomikuj.pl - spółce FS File Solutions.
Obecnie trwają m.in. postępowania z pozwu grupowego przeciwko członkom zarządu Amber Gold Sp. z o.o. oraz przeciwko członkowi zarządu spółki Finroyal.
W środę do Sądu Okręgowego w Warszawie wpłynął pozew grupowy 104 osób przeciwko Skandia Życie TU S.A. Grupę reprezentuje Miejski Rzecznik Konsumentów w Szczecinie Longina Kaczmarek. Rzecznik podjęła się także roli reprezentanta grupy konsumentów w postępowaniu grupowym przeciwko AXA Życie TU S.A. Przyjmuje również zgłoszenia - jako reprezentant grupy - od osób poszkodowanych działalnością spółki Pomocna Pożyczka sp. z o.o. (poprzednia nazwa: Polska Korporacja Finansowa Skarbiec sp. z o.o., spółka znana również pod marką handlową "Dobra Pożyczka").
W listopadzie ub.r. do Sądu Okręgowego w Warszawie wpłynął pozew zbiorowy przeciwko Aegon TU na Życie SA. Reprezentowana przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Warszawie Małgorzatę Rothert grupa 168 konsumentów domaga się od ubezpieczyciela zwrotu opłat likwidacyjnych pobranych z ich rachunków.
Katarzyna Jędrzejewska (PAP)
kjed/ je/ mhr/
