Przyznanie osobie zawiadamiającej o przestępstwie, która nie posiada statusu pokrzywdzonego, prawa do zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub o jego umorzeniu przewiduje nowelizacja, którą podpisał prezydent Bronisław Komorowski.
Uchwalona w drugiej połowie marca nowelizacja kodeksu postępowania karnego zmodyfikowała zasadę, zgodnie z którą do tej pory prawo do złożenia zażalenia miały tylko osoby uznane za pokrzywdzone. Jednak zgodnie ze zmianą, aby krąg osób mogących się zażalić nie był nieograniczony, zażalenie na odmowę wszczęcia śledztwa lub jego umorzenie będzie mogła złożyć tylko osoba zawiadamiająca o przestępstwie, w którym doszło do naruszenia jej praw.
"Ograniczenie to ma na celu zapobieżenie nadmiernemu wykorzystywaniu przepisu, który zakreślając zbyt szeroko krąg osób uprawnionych, mógłby wpływać na przeciążenie i zmniejszenie efektywności pracy wymiaru sprawiedliwości" - wskazano w informacji zamieszczonej na stronie internetowej prezydenta.
Według k.p.k. "pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo". Zdaniem grupy posłów PO, która w zeszłym roku złożyła propozycje nowelizacji w tej sprawie, w przepisach pojęcie pokrzywdzonego zdefiniowane jest "bardzo wąsko" i ograniczone do osób, których dobra prawne zostały naruszone lub zagrożone tylko w sposób bezpośredni.
Tymczasem, jak wskazywano, w sytuacji np. nieprawdziwych zeznań świadków albo poświadczenia nieprawdy w dokumencie przez biegłego bezpośrednio naruszone zostaje dobro wymiaru sprawiedliwości, pośrednio jednak naruszone zostają prawa i dobra stron postępowania, które uzyskały niekorzystne rozstrzygnięcie w oparciu o nieprawidłowe dowody.
Podczas prac legislacyjnych Senat doprecyzował, aby ograniczyć tylko do wybranych przestępstw możliwość złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa przez osoby, których prawa naruszono. Chodzi m.in. o czyny karalne, w przypadku których często trudno wskazać bezpośrednio pokrzywdzonego.
Osoby zawiadamiające o przestępstwie miałyby takie uprawnienie m.in. w przypadku łapownictwa, płatnej protekcji, nadużycia władzy, fałszywych zeznań, tworzenia fałszywych dowodów, a także całej grupy przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów (np. fałszerstwa), przeciwko mieniu (np. kradzieży, rozboju lub przywłaszczenia) i przeciwko obrotowi gospodarczemu (np. prania brudnych pieniędzy). (PAP)
mja/ abr/ mow/
