Dokumenty MO i SB na temat protestów robotniczych na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. Filmy kręcone przez służby w dniach rewolty i wspomnienia uczestników tamtych wydarzeń - znajdują się na nowym portalu internetowym uruchomionym przez IPN wi 40. rocznicę Grudnia 70.
Portal "Rewolta Grudniowa" to wyjątkowo bogate źródło dokumentów powstałych w komendach milicji i biurach Służby Bezpieczeństwa w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie oraz Elblągu w 1970 r.
Można przeczytać m.in. mało znany raport komendy wojewódzkiej MO w Elblągu o - jak napisano - działaniach porządkowych. Pod tym eufemistycznym stwierdzeniem kryją się dokładne informacje o rozmiarach sił skierowanych do pacyfikacji bezbronnej ludności. Dokument podaje dokładnie stan jednostek wojska i milicji oraz służb bezpieczeństwa, wylicza ilość sprzętu, wozów pancernych, czołgów a nawet liczbę wystrzelonych naboi. Mówi o zatrzymanych i aresztowanych.
W dziale dokumentacyjnym portalu dostępne są także kopie ulotek i plakatów rozklejanych przez opozycję na murach miast objętych protestami. Znajdują się tam ponadto publikacje podziemnych wydawnictw na temat Grudnia '70.
Atmosferę Rewolty Grudniowej ukazują w wyjątkowo bezpośredni sposób filmy zrealizowane przez milicjantów na użytek bezpieki. Na zdjęciach widać twarze zdesperowanych robotników, młodych ludzi rzucających kamieniami w kierunku milicji, atak ZOMO. Wstrząsające wrażenie robi fragment pokazujący stoczniowców niosących ciało zamordowanego 17 grudnia 1970 r. w Gdyni Zbyszka Godlewskiego.
W dziale multimedia znajdują się m.in. wywiady wideo z historykami. Zrealizował je portal dzieje.pl prowadzony przez Polską Agencję Prasową we współpracy z Muzeum Historii Polski. O Grudniu, jego konsekwencjach dla władzy i opozycji mówią profesorowie: Antoni Dudek, Andrzej Friszke, Andrzej Paczkowski i inni. W szkicu "Grudzień 1970" prof. Jerzy Eisler zwraca uwagę, że obok wydarzeń na ulicach Wybrzeża, w Warszawie na wyżynach władzy realizowany był scenariusz obalenia I sekretarza PZPR Władysława Gomułki.
Portalowa czytelnia zawiera wiele publikacji Instytutu Pamięci Narodowej na temat tzw. wydarzeń grudniowych.
Na portalu "Rewolta Grudniowa" można obejrzeć teledysk i wysłuchać słynną "Balladę o Janku Wiśniewskim" w wykonaniu Kazika Staszewskiego.
Adres portalu: www.grudzien70.ipn.gov.pl
Protesty robotnicze wywołane bezpośrednio zapowiedzią podwyżek cen wybuchły 14 grudnia 1970 r. w Gdańsku. Objęły głównie miasta Wybrzeża: Gdynię, Szczecin, Elbląg i Słupsk. W wyniku brutalnej pacyfikacji dokonanej przez milicję i wojsko śmierć poniosło łącznie (wg oficjalnych danych) 45 osób, a 1165 zostało rannych. (PAP)
wka/ ls/
