"Polska i Rosja w poszukiwaniu wzajemnego zrozumienia" - to temat stałego seminarium rosyjskich i polskich historyków, zainaugurowanego we wtorek w siedzibie Fundacji Borysa Jelcyna w Moskwie.
Jego uczestnicy - ponad 40 naukowców z Rosji i Polski - minutą ciszy uczcili pamięć swojego zmarłego w poniedziałek kolegi, profesora Stefana Mellera, byłego polskiego ministra spraw zagranicznych i ambasadora w Moskwie.
Spotkanie prowadził profesor Rudolf Pichoja, były dyrektor Archiwów Państwowych Federacji Rosyjskiej. Podkreślił on, że celem seminarium jest - jak to ujął - "rozminowanie pola przeszłości".
"Jednym z narodowych sportów Rosjan i Polaków jest bieg po grabiach. Musimy uprzątnąć pole, aby nasze narody nie musiały po raz kolejny biegać po grabiach" - powiedział Pichoja.
Zdaniem rosyjskiego historyka, "Rosja i Polska mają niewiele problemów wynikających ze współczesnych stosunków, dlatego z uporem odkopują stare groby, pozwalając, aby bakcyle przeszłości zatruwały dzisiejsze relacje".
"Oszczędźmy naszym dzieciom i wnukom tych ciosów grabiami po głowach" - apelował Pichoja.
Wstępem do dyskusji były referaty wygłoszone przez profesorów Mariusza Wołosa z Polskiej Akademii Nauk i Aleksandra Lipatowa z Rosyjskiej Akademii Nauk. Ten pierwszy mówił o tym, kim są dla siebie Polacy i Rosjanie. Drugi - jak Rosjanie postrzegają Polskę.
Zabierający głos w debacie podkreślali, że należy koncentrować się na tym, co łączy nasze narody i kraje, a nie na tym, co dzieli. Bez wzajemnego szacunku - zaznaczali - nie ma wzajemnego zaufania, a właśnie wzajemne zaufanie stanowi podstawę współpracy we wszystkich sferach.
Uczestnicy dyskusji odnosili się też do publikacji prasowych i książkowych w Rosji, negujących odpowiedzialność NKWD za mord na polskich oficerach w 1940 roku. "Szczucie jednego narodu przeciwko drugiemu - to zbrodnia przeciwko obu narodom" - akcentowała profesor Natalia Lebiediewa.
Rudolf Pichoja poinformował w rozmowie z PAP, że wtorkową dyskusją Fundacja Borysa Jelcyna otwiera cykl spotkań historyków z obu krajów.
"Idea poprawy stosunków rosyjsko-polskich jest organicznie związana ze spuścizną prezydenta Jelcyna. To on był inicjatorem jednej z najbardziej radykalnych prób naprawy rosyjsko-polskich relacji po rozpadzie ZSRR" - przypomniał historyk.
"Borys Jelcyn poświęcił wiele sił normalizacji naszych stosunków" - wskazał Pichoja, a jako przykłady wymienił "trudne sprawy związane z wycofaniem wojsk radzieckich z terytorium Polski i dramatyczny problem Katynia".
Pichoja, który w imieniu Jelcyna w październiku 1992 roku przekazał prezydentowi Lechowi Wałęsie dokumenty z archiwów ZSRR odsłaniające prawdę o zbrodni katyńskiej, wyraził przekonanie, że wtorkowa dyskusja zapoczątkuje nową tradycję.
"Odbyła się szczera wymiana poglądów między rosyjskimi i polskimi historykami. Pokazała ona, że pragnienie zrozumienia trudnych problemów jest obopólne" - powiedział historyk.
Jerzy Malczyk (PAP)
mal/ mc/ mhr/
