Rzecznik praw dziecka Marek Michalak apeluje do ministra spraw wewnętrznych Jacka Cichockiego o zrezygnowanie z zapisu pozwalającego na umieszczanie cudzoziemskich dzieci w strzeżonych ośrodkach. Taką możliwość przewiduje projekt nowelizacji ustawy o cudzoziemcach.
Chodzi o małoletnich cudzoziemców czekających na wydalenie z Polski, zatrzymanych bez opieki i osadzonych w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców.
Michalak zwracał się już wcześniej w tej sprawie do szefa MSW, prosząc o zrezygnowanie z przepisów pozwalających na umieszczanie niepełnoletnich cudzoziemców w zamkniętych ośrodkach. Argumentował, że pobyt dzieci w takiej placówce może wpłynąć negatywnie na ich rozwój psychofizyczny, a także ograniczyć prawo do nauki.
W odpowiedzi MSW wynika, że projekt ustawy o cudzoziemcach - nad którym pracuje obecnie Rządowe Centrum Legislacji - wprowadza ograniczenie, jednak nie przewiduje całkowitej rezygnacji ze stosowania tego środka prawnego. Jako alternatywę - zdaniem RPD - należałoby rozważyć kierowanie cudzoziemskich dzieci do placówki opiekuńczo-wychowawczej.
Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym możliwe jest skierowanie dziecka przebywającego w Polsce bez opieki do strzeżonego ośrodka dla cudzoziemców, jednak organ, który je zatrzymał, może wystąpić do sądu z wnioskiem o umieszczenie go w placówce opiekuńczo-wychowawczej. "Takie rozwiązanie jest - co do zasady - stosowane w odniesieniu do wszystkich małoletnich bez opieki" - poinformowała PAP rzeczniczka Komendanta Głównego Straży Granicznej mjr Justyna Szmidt.
Dodała, że tylko w przypadkach, gdy takiego rozwiązania nie można zastosować lub jest ono utrudnione z przyczyn niezależnych od SG (np. brak miejsc w placówce opiekuńczo-wychowawczej, konieczność zapewnienia szczególnego nadzoru nad małoletnim), dzieci te umieszczane są w strzeżonych ośrodkach.
Jak wynika z danych SG, w 2010 r. w strzeżonych ośrodkach umieszczonych zostało 269 dzieci ze swoimi rodzicami lub opiekunami, jedno dziecko bez opieki, zaś 15 dzieci bez opieki skierowano do placówek opiekuńczo-wychowawczych; w 2011 r. w ośrodkach dzieci z rodzicami było 187, bez opieki - 14, zaś w placówkach - 13; w tym roku (do 8 czerwca) w ośrodkach umieszczono 12 dzieci z opiekunami, sześcioro bez opieki, a 13 skierowano do placówek.
Jak podkreśliła Szmidt, nieletni cudzoziemcy umieszczani są w wyodrębnionej części ośrodka i nie mają możliwości kontaktu z osobami dorosłymi. Z kolei cudzoziemcom umieszczonym w strzeżonym ośrodku wraz z dziećmi zapewnia się w miarę możliwości wspólny pokój. "Ponieważ priorytetem jest konieczność utrzymania jedności rodziny, w przypadku gdy w ośrodku umieszczani są rodzice, małoletni przebywają tam razem z nimi" - zaznaczyła rzeczniczka SG.
Poinformowała, że nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, nad którą pracuje rząd wprowadzi m.in. zasadę, zgodnie z którą dzieci poniżej 13. roku życia nie będą mogły być umieszczane w zamkniętych ośrodkach.
Zakaz umieszczania nieletnich cudzoziemców bez opieki w strzeżonych ośrodkach dotyczy tych ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy. W takich przypadkach organ przyjmujący wniosek o nadanie statusu uchodźcy występuje niezwłocznie do sądu z wnioskiem o ustanowienie kuratora do reprezentowania w postępowaniu i umieszczenie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, gdzie przebywa do czasu wydania przez sąd orzeczenia w tej sprawie.
"Pobyt małoletnich w strzeżonych ośrodkach trwa tylko przez okres niezbędny do zorganizowania im (oraz osobom, pod których opieką pozostają) powrotu, a jego przedłużenie wynika niejednokrotnie z postawy rodziców lub opiekunów, którzy w sposób instrumentalny wykorzystują procedury, by opóźnić opuszczenie Polski. Celem umieszczania małoletnich w strzeżonych ośrodkach jest zapewnienie im bezpiecznego pobytu do czasu powrotu i nienarażanie ich na niebezpieczeństwo związane z dalszą nielegalną migracją. Wprowadzenie całkowitego zakazu umieszczania małoletnich oraz ich opiekunów w strzeżonych ośrodkach mogłoby spowodować nasilenie negatywnego zjawiska posługiwania się dziećmi dla celów migracyjnych i wykorzystywania ich jako zabezpieczenia przed umieszczeniem w takich ośrodkach" - podkreśliła Szmidt.
O rezygnację z zapisu pozwalającego na umieszczanie dzieci cudzoziemców w zamkniętych ośrodkach apelowała również rzeczniczka praw obywatelskich Irena Lipowicz, a także organizacje pozarządowe, m.in. Polska Akcja Humanitarna, Amnesty International, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej. (PAP)
akw/ pz/ as/
