Wprowadzenie instytucji sędziego ds. postępowania przygotowawczego, który kontrolowałby legalność działania organów ścigania, zakłada projekt zmian w procedurze karnej złożony przez Ruch Palikota. W środę posłowie skierowali go do dalszych prac w komisji.
"Naszym głównym celem jest wprowadzenie czynnika sądowego do postępowania przygotowawczego i zakończenie pewnej fikcji. Chcemy, aby ten sędzia nadzorował, sprawdzał, czy postępowanie przygotowawcze i czynności, które są dokonywane, są zgodne z prawem i zgodne z zasadami. Chcemy również, aby te zmiany doprowadziły do przyspieszenia postępowania" - powiedział Michał Kabaciński (RP), który w środę przedstawił złożony w lipcu 2012 r. projekt zmian w Kodeksie postępowania karnego i Prawie o ustroju sądów powszechnych.
Podkreślał, że proponowany sędzia ds. postępowania przygotowawczego to nie sędzia śledczy, choć projekt zakłada, że miałby on prawo "utrwalać niektóre dowody dla sądu". Wprowadzenie instytucji takiego sędziego ma wzmocnić gwarancje ochrony praw jednostki w procesie karnym i poszanowanie praworządności przez organy prowadzące postępowanie przygotowawcze.
Projekt, którego współautorem jest karnista prof. Piotr Kruszyński, przewiduje też m.in. wprowadzenie zasady oportunizmu prawnego, czyli możliwości zaniechania ścigania czynu, jeśli byłoby to niecelowe. Możliwość takiego umorzenia dotyczyłaby spraw o drobne czyny, które zagrożone są niewielkimi karami - występki zagrożone karami grzywny, ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności do lat 3. Jak napisano w uzasadnieniu projektu, w wielu przypadkach prowadzenie postępowania karnego o drobny czyn przynosi w sferze społecznej więcej szkód niż pożytku, zwłaszcza w postępowaniach, które toczą się wbrew woli pokrzywdzonego.
Kabaciński podkreślał, że nie ma zasadniczych sprzeczności między projektem złożonym przez jego partię a rządowym projektem nowelizacji prawa karnego, który przewiduje m.in., że z urzędu zasadniczo zmieni się rola prokuratora, który w pierwszej kolejności byłby oskarżycielem przed sądem, a jego rola śledcza zostałaby zredukowana; więcej czynności śledczych miałaby wykonywać np. policja.
Projekt Ruchu Palikota skrytykowało PiS. Poseł Bartosz Kownacki zastrzegał jednak, że warto zastanowić się nad wprowadzeniem zasady oportunizmu prawnego.
"Klub SLD wita ten projekt z wielkim uznaniem" - mówił Ryszard Kalisz (SLD), choć podobnie jak Kownacki zwrócił jednak uwagę, że wśród przestępstw, których ścigania będzie można zaniechać, jest znęcanie się nad członkiem rodziny. "Nigdy klub poselski SLD nie zgodzi się na to, aby tę instytucję umorzenia stosować w stosunku do tego artykułu" - podkreślił Kalisz.
Jak mówił wiceminister sprawiedliwości Michał Królikowski, projekt opiera się na trafnej diagnozie problemów dotyczących postępowania przygotowawczego, ale proponowane w nim rozwiązania nie mogą być pozytywnie oceniane przez resort. Zaznaczył też, że wbrew zapewnieniem Ruchu Palikota projekt tej partii zawiera odmienne propozycje niż projekt rządowy. Królikowski ocenił, że wprowadzenie instytucji sędziów ds. postępowania przygotowawczego będzie "niezwykle kosztowne". Zadeklarował współpracę na rzecz wprowadzenia tych rozwiązań, które dadzą się pogodzić z projektem rządowym.
Teraz projektem zajmie się komisja nadzwyczajna ds. zamian w kodyfikacjach. (PAP)
ral/ itm/ jbr/
