Najwyższa Izba Kontroli w sprawozdaniu z wykonania budżetu MSZ w 2009 r. zarzuciła resortowi, że po raz kolejny nie zapewnił efektywnego wydatkowania środków na inwestycje. Sprawozdaniem MSZ i analizą NIK zajmowała się w środę sejmowa Komisja Spraw Zagranicznych.
Obecny na posiedzeniu komisji wiceminister spraw zagranicznych Jan Borkowski poinformował, że w minionym roku wydatki MSZ wyniosły 1 mld 265 mln zł, co stanowiło 0,42 proc. budżetu państwa. Jak zaznaczył, w trakcie roku wydatki zostały zwiększone z rezerw celowych do 1 mld 351 mln zł, co oznaczało, że stanowiły 0,45 proc. budżetu państwa.
Środki z rezerw celowych przeznaczono na pomoc rozwojową, opłacenie zadośćuczynień zasądzonych wyrokami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, promocję Polski za granicą, realizację projektów w ramach Funduszu Granic Zewnętrznych, pomoc dla repatriantów, przygotowanie i przeprowadzenie wyborów do Parlamentu Europejskiego za granicą oraz przygotowania do prezydencji Polski w UE.
Największą pozycją stanowiły wydatki związane z funkcjonowaniem placówek zagranicznych MSZ. "Wyniosły one 61,48 proc. budżetu MSZ" - powiedział Borkowski. Jak powiedział, dotyczyły one m.in. 90 ambasad, 39 konsulatów generalnych, 8 stałych przedstawicielstw naszego kraju przy organizacjach międzynarodowych oraz 21 Instytutów Polskich za granicą.
Borkowski poinformował ponadto, że w 2009 roku MSZ uzyskało 147 mln zł dochodu. "Podstawowym źródłem dochodów uzyskanych przez MSZ były, jak zawsze, opłaty za czynności konsularne" - dodał.
"Trudności w realizacji budżetu w 2009 roku wynikały przede wszystkim z wahania kursów walut" - powiedział Borkowski. Jak zaznaczył, kurs euro przyjęty w założeniach budżetu był niższy niż kurs rzeczywisty. Borkowski podkreślił, że dla budżetu MSZ, w którym około 70 proc, wydatków stanowią wydatki w walutach obcych, oznaczało to praktyczne zmniejszenie posiadanych środków finansowych.
Sekretarz stanu w MSZ zaznaczył, że przed resortem stoi obecnie wyzwanie związane z realizacją inwestycji dotyczących: nowej siedziby Stałego Przedstawicielstwa Polski przy UE w Brukseli, utworzenia globalnej sieci informatycznej łączącej wszystkie placówki, przyjęcia nowych standardów bezpieczeństwa placówek.
"Trzy wymienione projekty wymagają przede wszystkim koncepcyjnego przygotowania w kraju. Nie sprowadzają się do prostego zakupu, a krytyczna część odpowiedzialności nie może być przeniesiona na placówki" - zaznaczył Borkowski. Poinformował, że w ubiegłym roku w MSZ powołano Biuro Inwestycji i Logistyki, które przygotowuje procedury potrzebne do realizacji inwestycji. Borkowski przyznał, że MSZ nie ma wieloletniego planu inwestycyjnego.
Podkreślił, że "MSZ nie ma mocy przerobowych ani budżetu, żeby prowadzić więcej niż dwie wielkie inwestycje budowlane jednocześnie".
Jak mówił, obecnie prowadzone są dwie duże inwestycje: budowa Stałego Przedstawicielstwa Polski przy UE w Brukseli oraz Konsulatu Generalnego we Lwowie. "Od przyszłego roku będzie to ambasada w Berlinie i ambasada w Mińsku" - powiedział. Zaznaczył, że "w każdym przypadku są to inwestycje trudne, precedensowe w przygotowaniu".
Dodał, że MSZ chce, by nowa siedziba przedstawicielstwa naszego kraju w Brukseli była gotowa do końca czerwca 2011 roku, czyli przed rozpoczęciem prezydencji naszego kraju w UE. "Będzie to najprawdopodobniej największa inwestycja Polski w nieruchomości poza granica mi kraju od lat 70-tych" - dodał.
Obecny na posiedzeniu komisji wicedyrektor Departamentu Administracji Publicznej NIK Dariusz Zielecki poinformował, że ocena NIK z wykonania budżetu MSZ za rok 2009 jest "pozytywna z zastrzeżeniami".
"Podstawą obniżenia oceny były w szczególności nieprawidłowości w zakresie wydatków, polegające na nieprawidłowym ich klasyfikowaniu, udzielaniu dotacji bez zawarcia umów oraz zapłacie odsetek za nieterminowe uregulowanie zobowiązań" - powiedział Zielecki. Jak zaznaczył, ocenę obniżono również ze względu na "nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania systemu rachunkowości i prowadzenia ksiąg rachunkowych".
NIK wytknęła też MSZ, że "po raz kolejny nie zapewniło efektywnego wydatkowania środków na inwestycje". Jak powiedział, MSZ wykorzystało około 40 proc. środków zaplanowanych w swoim budżecie na inwestycje. "Już od kilku lat zwracamy uwagę na nieefektywny nadzór nad problematyką inwestycyjną w resorcie. Sytuacji nie uzdrowiły również prowadzone w 2009 roku po kontroli NIK zmiany organizacyjne. Mamy nadzieję, że rok 2010 przyniesie w tym zakresie jakiś istotny postęp" - powiedział Zielecki.
Jako przykład nieprawidłowości w zakresie inwestycji podał sprawę remontu i rozbudowy konsulatu w Chicago. "Realizacja tego zdania została oceniona negatywnie, a błędy wystąpiły na każdym jego etapie. Od niezachowania warunków konkurencyjności przy wyborze projektanta, poprzez niezgodne z przepisami dokonywanie płatności za prace remontowe aż do zasiedlenia gotowych obiektów bez pozytywnych opinii właściwych służb miasta Chicago" - powiedział.
Odpowiadając na te zarzuty, Borkowski zaznaczył, że MSZ jest instytucją, która zatrudnia przede wszystkim dyplomatów. "Obsługa to jest dodatkowa cześć zatrudnienia w MSZ" - zaznaczył. "Ta obsługa, która funkcjonuje w poszczególnych placówkach za granicą, to są ludzie o różnym doświadczeniu. Często ci pracownicy ekonomiczno-finansowi, którzy zajmują się rozliczaniem inwestycji czy budżetu poszczególnych placówek, to są osoby, które przygotowujemy, szkolimy do tych zadań, ale tak naprawdę pobyt w konkretnym kraju jest dla nich szkołą życia" - powiedział Borkowski. Jak dodał, po poprzednich kontrolach NIK część z takich osób została zwolniona. "Także dokonała się zmiana głównego księgowego centrali, MSZ w Polsce" - zaznaczył.
Komisja przyjęła sprawozdanie MSZ z wykonania budżetu. Za było 4 posłów, przeciw 3, a jeden wstrzymał się od głosu. (PAP)
mzk/ ura/ bk/
