Stowarzyszenie Historyczno-Oświatowe, Dobroczynne i Obrony Praw Człowieka "Memoriał" zostało uhonorowane nagrodą ministra spraw zagranicznych "Pro Dignitate Humana". Dla Polaków "Memoriał" to synonim niezłomnego dążenia do prawdy - mówił szef MSZ Radosław Sikorski.
Stowarzyszenie "Memoriał" zostało wyróżnione nagrodą "Pro Dignitate Humana" (Na rzecz godności ludzkiej) w wyrazie uznania za poświęcenia i bezkompromisowe działania w obronie praw osób prześladowanych i narażonych na represje oraz niezłomną postawę w poszukiwaniu prawdy historycznej.
"Stowarzyszenia +Memoriał+ w Polsce nikomu nie trzeba przedstawiać. Jego determinacja w walce o prawdę historyczną, obronę godności ludzkiej jest nam wszystkim doskonale znana" - podkreślił podczas środowej uroczystości Sikorski.
Jak zaznaczył, szczególne miejsce w polskiej świadomości zajmuje rola "Memoriału" w odkrywaniu prawdy o polskich ofiarach sowieckiego reżimu, zwłaszcza o ofiarach zbrodni katyńskiej i obławy augustowskiej.
"Mamy do państwa najwyższy szacunek za te starania. Dla nas Polaków +Memoriał+ to wręcz synonim niezłomnego dążenia do prawdy, dążenia wbrew rozmaitym trudnościom, ale przynoszącego bezcenne owoce" - oświadczył szef polskiej dyplomacji.
Przywołał słowa Andrieja Sacharowa, pierwszego przewodniczącego +Memoriału", który powiedział, że "wolność myśli jest jedyną gwarancją obrony przed zakażeniem ludzi masowymi mitami, które za sprawą nieuczciwych hipokrytów i demagogów mogą doprowadzić do krwawej dyktatury".
Sikorski podkreślił, że działania "+Memoriału+ to "fundament naszej cywilizacji" i dlatego jest ona tak bliska Polakom. "Ale nie tylko nam" - dodał minister.
Przypomniał, że 10 grudnia obchodzono Międzynarodowy Dzień Prawa Człowieka, który upamiętania uchwalenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w 1948 r. Na bazie deklaracji sformułowano - mówił minister - "koncept prawa do prawdy". Jak podkreślił, mało która organizacja tak doskonale realizuje tę ideę jak właśnie "Memoriał".
Jak dodał, mało która organizacja wypełnia też tak doskonale kryteria nagrody "Pro Dignitate Humana" przyznawanej za "poświęcenie i bezkompromisowe działania w obronie praw osób prześladowanych i narażonych na represje oraz za niezłomną postawę w obronie praw jednostki i poszanowania godności ludzkiej".
"Szanowni laureaci proszę przyjąć nagrodę +Pro Dignitate Humana+ jako dowód naszego szacunku i naszej wdzięczności" - zwrócił się Sikorski do przedstawicieli "Memoriału".
Przewodniczący Stowarzyszenia "Memoriał" Arsenij Roginski odbierając nagrodę wyraził przekonanie, że kierowana przez niego organizacja została nagrodzona nie tyle za samą swoją pracę, co za podejście do niej. Jak mówił, zgodnie z tym podejściem obrona praw człowieka i pamięć historyczna o terrorze państwowym, to jedność.
"Każda historia narodowa, w tym również ta, która tworzy się dzisiaj, składa się z poszczególnych losów ludzkich. Wielkość krajów i narodów, ich miejsce w świecie w ostatecznym rozrachunku określa się tym, jak w danym społeczeństwie jest cena jednego życia ludzkiego" - powiedział Roginski.
Jak zaznaczył, ważną częścią działań "Memoriału" jest zbieranie i zachowywanie imion ofiar terroru państwowego, wyjaśnianie ich losów, odnajdywanie miejsc ich pochówków. "Robimy to nie tylko dla pamięci. Robimy to przede wszystkim w imię godności ludzkiej" - podkreślił szef "Memoriału".
Zaznaczył, że celem tych działań jest przywrócenie tym "startym w pył obozowy" ludziom "prawa do imienia, do godnej pamięci, do symbolicznego powrotu do życia".
Roginski powiedział też, że dla "Memoriału" nagroda "Pro Dignitate Humana" ma szczególne znaczenie m.in. dlatego, że jest przyznana przez instytucję państwową. "A my do tego nie jesteśmy przyzwyczajeni" - zaznaczył.
Podziękował też polskim organizacjom - Ośrodkowi KARTA oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka - za wieloletnią dobrą współpracę. Dziękował też za współpracę Związkowi Sybiraków, Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz polskiej prasie.
"To właśnie jest nasz wspólny, polsko-rosyjski dialog; dialog pomiędzy naszymi społeczeństwami, to jest nasza codzienna praca" - powiedział Roginski.
Zwrócił też uwagę, że współpraca polskich placówek dyplomatycznych w Rosji z "Memoriałem" jest bardzo efektywna. Poddał przykład współpracy z polskim konsulatem w Petersburgu dotyczącym projektu poświęconego miejscom polskiej pamięci o terrorze i deportacjach do Rosji. W projekcie tym uczestniczy też polski konsulat w Irkucku.
Nagroda "Pro Dignitate Humana" została ustanowiona przez ministra SZ w 2011 r. Jej celem jest wyróżnienie osób o wyjątkowych zasługach w dziedzinie obrony praw człowieka. Pierwszym jej laureatem był białoruski opozycjonista i obrońca praw człowieka Aleksander Bialacki.
"Memoriał" jest niezależną organizacją zajmującą się dokumentacją komunistycznych represji oraz ochroną praw człowieka w Rosji i krajach byłego ZSRR. Skupia ponad 60 regionalnych oddziałów z Rosji, Kazachstanu, Białorusi, Ukrainy i Łotwy, a także Niemiec, Włoch i Francji. W Polsce od początku lat dziewięćdziesiątych głównym partnerem Stowarzyszenia jest Ośrodek KARTA.
Z inicjatywy "Memoriału" w 1991 r. uchwalono w Rosji ustawę o rehabilitacji ofiar represji politycznych, która przywraca cześć setkom tysięcy obywateli byłego ZSRR. Dzień 30 października ustanowiono Dniem Pamięci Ofiar Represji Politycznych.
W ramach Stowarzyszenia działa Komisja Polska, której koordynatorem jest Aleksander Gurjanow. Prowadzi ona badania nad polskimi ofiarami represji sowieckich, w szczególności nad zbrodnią katyńską.
Komisja, która powstała w 2005 r., zabiega m.in. o sądową rehabilitacji ofiar zbrodni katyńskiej, udostępnienia Polsce dokumentacji z archiwów rosyjskich i odtajnienia decyzji Głównej Prokuratury Wojskowej Federacji Rosyjskiej o umorzeniu w 2004 r. śledztwa katyńskiego.
Ponadto wspólnie z Ośrodkiem KARTA "Memoriał" prowadzi program badawczy "Indeks Represjonowanych", którego celem jest stworzenie całościowej imiennej dokumentacji losów obywateli polskich represjonowanych przez władzę ZSRR w latach 1939-1956.(PAP)
mzk/ par/ mag/
