Stałą wystawę ponad 30 reliktów detali architektonicznych z wystroju renesansowego zamku królewskiego w Sandomierzu - wykonanych przez warsztat Benedykta Sandomierzanina - urządziło sandomierskie Muzeum Okręgowe, które ma w zamku swoje ekspozycje i siedzibę.
Jak poinformowała szefowa muzealnego działu sztuki kustosz Bożena Wódz, zebrane w zamkowym lapidarium fragmenty detali rzeźbiarsko-architektonicznych pochodzą z okresu przebudowy zamku w latach 1520-1527. Kierował nią królewski architekt Benedykt. Wykonane pod jego okiem kamienne dekoracje znajdowały się do 1656 roku w wystroju zamku.
W wybranych na wystawę reliktach dawnych obramień okiennych i portali występują formy typowe dla warsztatu Benedykta Sandomierzanina: renesansowe motywy ornamentalne - kimation joński, kostki, perełki, liście akantu - obok późnogotyckich laskowań oraz motywów wstęgi spiralnie wijącej się wokół pręta. "Na dwóch detalach zachowały się gmerki kamieniarzy: + oraz T" - zaznaczyła kustosz.
Ocalałe relikty posiadają liczne uszkodzenia i w dużym stopniu zatartą formę rzeźbiarską. Spowodowały to przede wszystkim burzliwe dzieje sandomierskiej rezydencji królewskiej, a szczególnie okres "potopu szwedzkiego", kiedy to zasadniczy trzon gotycko-renesansowej dekoracji architektonicznej został zniszczony po wysadzeniu zamku przez wycofujące się wojska najeźdźcy - wyjaśniła muzealniczka.
Uszkodzenia powstały ponadto w czasie, gdy zniszczone wybuchem detale kamieniarki zalegały w ziemi lub użyte zostały jako budulec, podczas licznych prac, poczynając od przebudowy skrzydła zachodniego za panowania króla Jana III Sobieskiego.
Zachowane detale odkrywane były w trakcie prac rewaloryzacyjnych prowadzonych w XX wieku. Część wyjęto z murów zamku podczas badań w 1959 roku, a część wydobyto z ziemi - z XVII-wiecznych warstw niwelacyjnych - podczas badań archeologicznych prowadzonych na wzgórzu zamkowym w latach 70. XX wieku. Odzyskano ogółem około 100 elementów o różnych wielkościach, wykonanych z wapienia i piaskowca. Większość zmagazynowano w piwnicy zamkowej.
Benedykt zwany Sandomierzaninem (zm. po 1533 r.) to architekt i budowniczy pochodzenia niemieckiego, czołowy przedstawiciel gotycko-renesansowego nurtu w architekturze, która powstawała w kręgu dworu Jagiellonów. Do Polski przybył prawdopodobnie z Górnych Węgier (dziś Słowacja), w roku 1521 poślubił mieszczkę sandomierską Barbarę. Kierował warsztatami pracującymi przy rozbudowie Wawelu (1519-1529) i przebudowie zamku w Sandomierzu, a także nadzorował modernizację rezydencji myśliwskiej w Niepołomicach.(PAP)
mch/ mlu/
