Decyzja o przedłużeniu finansowania programu badań nad atomem Euratom na następne dwa lata ma zapaść 15 grudnia - poinformowała we wtorek w Brukseli minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka.
Chodzi m.in. o kwotę 1,3 mld euro, która ma zostać przeznaczona na kontynuację budowy reaktora termojądrowego. Eksperymentalny reaktor (ITER) zwany sztucznym słońcem budowany jest we Francji. W kosztowne badania poza UE zaangażowane są USA, Japonia, Korea Południowa, Chiny, Indie i Rosja. Kraje UE długo nie mogły się porozumieć ws. przedłużenia finansowania tego programu na lata 2012 i 2013. ITER był do tej pory finansowany z puli badań nad atomem Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom); program wygasa z końcem tego roku.
"Dzięki pozytywnym rozstrzygnięciom politycznym mam nadzieję, że jego finansowanie zostanie zagwarantowane jeszcze w trakcie polskiej prezydencji. Liczymy, że Euratom przyjęty zostanie 15 grudnia podczas posiedzenia rady UE ds. ogólnych" - powiedziała Kudrycka, która przewodziła spotkaniu ministrów ds. nauki. Wcześniej, 13 grudnia, przedłużenie finansowania badań mają przegłosować eurodeputowani.
W czwartek w tej sprawie porozumieli się przedstawiciele prezydencji, Parlamentu Europejskiego oraz Komisji Europejskiej. Ulgę wyraził wtedy komisarz ds. finansowych Janusz Lewandowski, bo ratuje to "wiarygodność UE względem międzynarodowych partnerów w projekcie".
Komisja Europejska proponuje wyłączenie finansowania programu z budżetu unijnego po 2013 r.; finansowałyby go kraje biorące udział w projekcie. "Jest to kosztowny program, do tego były trudności z zarządzaniem nim" - powiedziało niedawno PAP unijne źródło, wskazując też na duże opóźnienie budowy reaktora.
"Komisja uznała, że ramy finansowe UE nie są właściwym instrumentem dla takich długookresowych, zakrojonych na ogromną skalę projektów. (...) Trzeba też pamiętać, że ITER to nie tylko projekt europejski" - powiedziała we wtorek komisarz UE ds. badań Maire Geoghegan-Quinn.
Przeciwko nieuwzględnieniu programu w budżecie UE na lata 2014-2020 oprócz Francji, gdzie powstaje reaktor, zaprotestowały niedawno w liście do KE: Wielka Brytania, Niemcy, Włochy, Hiszpania, Holandia, Szwecja i Finlandia. Podkreślono, że ośmioro sygnatariuszy reprezentuje "prawie 70 proc. mieszkańców UE i ponad 80 proc. jej gospodarki", a wyłączenie programu z unijnego budżetu "miałoby bardzo szkodliwe konsekwencje i byłoby interpretowane jako porzucenie przez UE bardzo strategicznych sektorów".
Z Brukseli Julita Żylińska (PAP)
jzi/ az/ mc/
