Polska, obok siedmiu innych krajów członkowskich, ponownie znalazła się na cenzurowanym za blokowanie dostępu do zawodu notariusza dla obywateli innych krajów UE. Komisja Europejska (KE) wysłała w środę do całej ósemki kolejne upomnienia, które są ostatnim krokiem przed skierowaniem sprawy do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Komisarz UE ds. rynku wewnętrznego Charlie McCreevy uważa, iż, utrzymując przepis, że notariuszem może być tylko Polak, Polska łamie unijne zasady dotyczące swobody przedsiębiorczości przewidziane w traktatach oraz dyrektywę z 1989 roku o wzajemnym uznawaniu dyplomów.
Taki warunek jest przewidziany w polskim Prawie o notariacie z 1991 roku. Art. 11. tej ustawy stanowi, że "notariuszem może być powołany ten, kto posiada obywatelstwo polskie". Dodatkowo artykuł ten przewiduje obowiązek ukończenia "wyższych studiów prawniczych w Polsce i uzyskania tytułu magistra lub zagranicznych uznanych w Polsce".
Dlatego Komisja Europejska zażądała od Polski (a także innych krajów członkowskich: Litwy, Łotwy, Malty, Czech, Słowacji, Słowenii i Węgier) wyjaśnień w tej sprawie. Charlie McCreevy uspokaja, że nie chodzi tu o próbę harmonizacji zasad notariatu w UE; nie jest to też zamach na specjalny status osób i instytucji, które wykonują tzw. władztwo publiczne i zgodnie z traktatowymi zapisami nie podlegają regułom gry na wspólnym unijnym rynku.
KE uważa, że zawód notariusza nie wchodzi w zakres wykonywania władzy publicznej, "gdyż notariusz nie może narzucić decyzji sprzecznej z wolą jednej ze stron, której udziela porady. Innymi słowy nie rozstrzyga on sporów i nie sprawuje władzy w imieniu państwa".
Polscy notariusze nie zgadzają się z takim stanowiskiem i w liście do Komisji Europejskiej bronili praw swojej korporacji.
KE zdecydowała już wcześniej o wniesieniu skargi do Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Austrii, Belgii, Francji, Grecji, Luksemburgowi i Niemcom. Jednocześnie podaje pozytywne przykłady Estonii, Hiszpanii, Włoch i Portugalii, które zniosły warunek obywatelstwa, który obowiązywał u nich przy ubieganiu się o tytuł notariusza. Zniesienie tego warunku nie pociągnęło za sobą zmiany statusu notariuszy ani ograniczenia ich uprawnień.
Jeśli Komisja uzna odpowiedź Polski na wysłaną w środę "uzasadnioną opinię" za niewystarczającą, może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości UE w Luksemburgu.
Michał Kot (PAP)
kot/ icz/ ro/ jra/
