Komisja Europejska sprawdzi, czy projekt obwodnicy Augustowa w dolinie rzeki Rospudy jest zgodny z unijnymi normami ochrony środowiska - zapowiedziała w środę rzeczniczka KE odpowiedzialna za środowisko Barbara Helfferich.
Dolina Rospudy jest obszarem chronionym w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. "KE dysponuje środkami nacisku na kraje, by wypełniały zobowiązania wynikające z objęcia określonych obszarów tą siecią" - podkreśliła rzeczniczka w rozmowie z PAP.
Polska sama wpisała dolinę Rospudy, gdzie planuje budowę obwodnicy Augustowa, na listę tzw. obszarów specjalnej ochrony ptaków, jako część Ostoi Puszcza Augustowska. Z tego wynika obowiązek informowania KE o wszelkich inwestycjach na tym obszarze.
"W skrajnych przypadkach możemy doprowadzić do wstrzymania projektów" - powiedziała Helfferich, przypominając np. zastrzeżenia KE do dwóch głośnych inwestycji we Włoszech: budowy gigantycznych tam, które mają zapobiec powodziom w Wenecji, i budowy mostu łączącego kontynentalne Włochy z Sycylią.
Inwestycje na terenach objętych ochroną w ramach sieci Natura 2000 są dozwolone, ale podlegają rygorystycznym przepisom unijnym. "Dyrektywa ptasia" z 1979 roku przewiduje dokładną analizę wpływu projektów na środowisko. W przypadku stwierdzenia niekorzystnych skutków kraje członkowskie są zobowiązane do przedstawienia alternatywnych rozwiązań, np. innego przebiegu trasy.
Wreszcie, wszystkie szkody w środowisku naturalnym muszą być uzasadnione "nadrzędnymi czynnikami interesu publicznego", a inwestor musi je zrekompensować, np. sadząc określoną liczbę drzew.
"Komisja Europejska z całą surowością pilnuje, czy unijne przepisy są przestrzegane. To także niezbędny warunek, by inwestycja mogła być współfinansowana ze środków unijnych" - podkreśliła Helfferich.
Polska na razie nie poinformowała Komisji Europejskiej o planowanym przebiegu obwodnicy Augustowa. W poniedziałek minister środowiska Jan Szyszko ogłosił, że będzie ona biegła doliną Rospudy tunelem (droższy wariant) albo estakadą (dziesięciokrotnie taniej).
Wbrew protestom ekologów Dyrekcja Generalna Dróg Krajowych i Autostrad w Białymstoku zdecydowała się na estakadę. Zdaniem Szyszki "zbudowanie dwóch przejść o szerokości 60 m oraz zalesienie 24 ha w dolinie Rospudy kompensuje inwestycję".
Z kontrowersjami wokół budowy obwodnicy Augustowa zbiegła się publikacja rankingu Komisji Europejskiej o tym, jak nowe kraje członkowskie respektują zobowiązania wynikające z udziału w sieci Natura 2000. Polska wypadła najgorzej.
Polska wyznaczyła zaledwie 72 obszary specjalnej ochrony ptaków, co odpowiada 7,6 proc. lądowej powierzchni kraju. Tymczasem zdaniem ornitologów, by zapewnić przewidziany w dyrektywie poziom ochrony ptaków i ich siedlisk, powinno to być co najmniej 140 obszarów.
Jeszcze gorzej jest z respektowaniem tzw. dyrektywy siedliskowej z 1992, która obejmuje szeroki zakres rzadkich, zagrożonych lub endemicznych gatunków, w tym około 450 gatunków zwierząt (poza ptakami) i 500 gatunków roślin oraz 200 rzadkich i charakterystycznych rodzajów siedlisk.
W Polsce są 192 "specjalne obszary ochrony siedlisk", ale stanowi to tylko 4,2 proc. powierzchni - najmniej we wszystkich nowych krajach członkowskich.
Eksperci KE wyliczyli, że Polska ledwie w 15 proc. wypełnia zobowiązania wynikające z tej dyrektywy w odniesieniu do tzw. regionu biogeograficznego kontynentalnego, bowiem odpowiedniej ochronie nie podlegają ogromne odcinki polskich rzek, a także wielkie połacie lasów.
Na początki lipca Komisja Europejska wszczęła procedury prawne przeciwko Polsce za niewypełnianie obu dyrektyw. Postępowania mogą znaleźć finał przed unijnym trybunałem w Luksemburgu.
Michał Kot (PAP)
kot/ mc/
