Książka Hermanna Langbeina "Auschwitz przed sądem", która przybliża tak zwany drugi proces członków załogi obozowej, ukaże się w grudniu - po raz pierwszy po polsku - nakładem wydawnictwa Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau - poinformowało w poniedziałek muzeum.
"Langbein był inicjatorem procesu przeciwko esesmanom, wartownikom i strażniczkom z obozu Auschwitz, który odbył się w latach 1963-1965 we Frankfurcie nad Menem. Przed sądem stanęło 20 oskarżonych. Zeznawało kilkuset świadków, w tym 248 byłych więźniów obozu; także Hermann Langbein. Spisał proces, dokonał wyboru zeznań do książki i opracował dokumentację na temat Auschwitz" - powiedział rzecznik Muzeum Auschwitz, Jarosław Mensfelt.
W książce znalazły się rozmowy ze świadkami i oskarżonymi, które zostały pogrupowane pod względem treści: zagłady Żydów oraz funkcjonowania obozu koncentracyjnego Auschwitz - losów więźniów, struktury wydziału politycznego i załogi SS. 20 osobnych rozdziałów autor poświęcił oskarżonym.
"Dzięki sumiennej pracy redakcyjnej Hermanna Langbeina powstała książka, która (...) jest nie tylko dokumentem historycznym, ale również doskonałym studium psychologicznym. Pokazuje zachowania i reakcje ludzkie w procesie dotyczącym jednej w największych zbrodni w dziejach ludzkości" - dodał Mensfelt.
Langbein był austriackim komunistą. Niemcy więzili go w obozach Dachau, Auschwitz i Neuengamme. Po wojnie był współzałożycielem Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. Komitet ma informować o historii obozu, reprezentować interesy byłych więźniów oraz walczyć z rasizmem i antysemityzmem, a także przejawami negacji holokaustu. Zmarł w 1995 roku.
Tak zwany drugi proces oświęcimski odbył się między 20 grudnia 1963 a 10 sierpnia 1965 roku. Na ławie oskarżonych zasiedli między innymi: sadystyczny zastępca szefa obozowego Gestapo Wilhelm Boger oraz sanitariusz Josef Klehr, który zamordował tysiące więźniów wstrzykując im fenol. Zapadło sześć wyroków dożywotniego więzienia. Większość skazano na kary więzienia, od 3 lat i 3 miesięcy do 14 lat. Trzy osoby uniewinniono.
Pierwszy proces oświęcimski odbył się przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Polsce w dniach od 24 listopada do 16 grudnia 1947 roku. Odpowiadało w nim 40 członków załogi obozowej, w tym były komendant Arthur Liebehenschel, szef obozowego Gestapo Max Grabner, jeden z zastępców komendanta Hans Aumeier, szefowa obozu kobiecego w Birkenau Maria Mandl i kierownik krematoriów Erich Muhsfeldt. Zapadły 23 wyroki śmierci; dwa zostały zmienione później na dożywocie. Sześciu oskarżonych zostało skazanych na dożywotnie więzienie. Jedna osoba został uniewinniona. Pozostali otrzymali kary od 3 do 15 lat więzienia.
Najwięcej spośród członków załogi SS w Auschwitz zostało osądzonych w Polsce. W latach 1946-1949 ekstradowano do Polski, głównie z amerykańskiej strefy okupacyjnej Niemiec, około 1000 podejrzanych o popełnienie zbrodni wojennych w Auschwitz. Akty oskarżenia przedstawiono 673 osobom, w tym 21 kobietom. W najbardziej znanym procesie Najwyższy Trybunał Narodowy w Warszawie skazał 2 kwietnia 1947 roku pierwszego komendanta Rudolfa Hoessa na śmierć.
Procesy odbyły się także w Austrii, NRD, Czechosłowacji i przed amerykańskimi, brytyjskimi i francuskimi trybunałami wojskowymi.
Obóz Auschwitz powstał w 1940 roku, KL Auschwitz II-Birkenau - dwa lata później i stał się przede wszystkim miejscem masowej zagłady Żydów. Kompleks uzupełniała sieć ponad 40 podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich.
Wydawnictwo Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau powstało w 1956 roku. Wydało dotychczas ponad 400 pozycji w nakładzie ponad 6 milionów egzemplarzy w różnych wersjach językowych. (PAP)
szf/ ls/
