Polskie uczelnie od czasu wejścia naszego kraju do Unii Europejskiej aktywnie uczestniczą w unijnych programach, dzięki którym mogły m.in. zmodernizować budynki, zakupić sprzęt laboratoryjny czy wyszkolić kadry. Według ministerstwa nauki, polscy naukowcy za rzadko sięgają jednak do funduszy UE na badania naukowe.
Jak poinformował PAP rzecznik Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNISW) Bartosz Loba, wśród polskich uczelni, które najaktywniej starają się o finansowanie badań naukowych, są m.in. Politechnika Warszawska, Uniwersytet Warszawski, Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Jagielloński oraz Politechnika Wrocławska.
Według Loby, przystąpienie Polski do UE pozwoliło Polsce czynnie uczestniczyć w kształtowaniu treści 7. Programu Ramowego. "Obecnie polscy delegaci i eksperci uczestniczą w spotkaniach komitetów programowych, przygotowujących programy pracy. Dzięki temu możliwe będzie podjęcie starań o ogłaszanie konkursów w tematach, w których polskie zespoły mają największą szansę na sukces" - uważa Loba.
Jednak - jak zastrzegł rzecznik - polskie grupy badawcze zdobywają w UE najmniej pieniędzy, licząc w stosunku do wartości PKB. Np. w latach 2002-2006 z naszego wkładu do budżetu UE polscy uczeni "odzyskali" jedynie 53,6 proc. środków. Dla porównania, w przypadku Czech było to 75 proc., Węgier - 96 proc., a Słowenii - 155 proc.
Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej z 1 kwietnia 2009 r., po zamknięciu 110 konkursów 7. Programu Ramowego, 652 polskie zespoły stanowiły 2,18 proc. ogółu uczestników, a przyznane dofinansowanie - 115,9 mln euro - 1,27 proc. dotychczas rozdysponowanego budżetu.
Unijne pieniądze polskie uczelnie w dużej mierze wykorzystują na modernizację budynków. Np. w Toruniu na rozbudowę Wydziału Matematyki i Informatyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika przeznaczono ponad 14 mln zł z funduszy UE.
Koncepcja rozbudowy tego wydziału nawiązuje do oryginalnych planów budynku z 1936 r. Powstały trzy budynki na zapleczu starego gmachu wydziału. Znalazły się w nich m.in. sala wykładowa na 350 miejsc, sala szkoleniowo-konferencyjna, 10 laboratoriów komputerowych i 40 pokoi dla pracowników dydaktyczno-naukowych.
W ciągu ostatnich pięciu lat z unijnych funduszy kilka swoich obiektów odnowiły uczelnie w Łodzi. Prawie 16 mln zł kosztowała adaptacja pofabrycznych budynków na nową siedzibę Centrum Kształcenia Międzynarodowego Politechniki Łódzkiej. To jeden z najnowocześniejszych budynków uczelni. Większość środków, ponad 11 mln zł, pochodziło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Z kolei w województwie świętokrzyskim z unijnego dofinansowania skorzystał Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Kochanowskiego w Kielcach. Uczelnia zrealizowała projekt inwestycyjny o wartości 40 mln zł, dzięki któremu powstał na nowym kampusie pierwszy budynek Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego.
Jak powiedział PAP prorektor kieleckiej uczelni odpowiedzialny za fundusze unijne, prof. Jacek Semaniak, "dzięki inwestycji studenci mogą korzystać ze specjalistycznego sprzętu laboratoryjnego bez konieczności przemieszczania się po całych Kielcach - wcześniej instytuty były zlokalizowane w różnych budynkach".
W modernizację budynków zainwestowała także Politechnika Świętokrzyska, która w latach 2005-2007 dzięki unijnym środkom zrealizowała projekt "Modin". Umożliwił on termomodernizację czterech budynków dydaktycznych uczelni oraz hal laboratoryjnych. W akademikach powstała także strukturalna sieć internetowa. W 2009 r. na kontynuację tego projektu uczelnia uzyskała 125 mln zł, które posłużą do sfinansowania budynku nowej auli, modernizacji wnętrz budynków dydaktycznych i wyposażenia uczelni w laboratoria badawcze.
Unijne wsparcie dotyczy jednak nie tylko inwestycji, ale także przedsięwzięć naukowych. 2 mln euro Komisja Europejska przeznaczyła na badania z zakresu informatyki kwantowej w ramach grantu, którego głównym koordynatorem stał się Instytut Fizyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Całkowity budżet uczelni w projekcie wynosi ponad 527 tys. euro. Do czerwca 2011 r. toruńscy naukowcy będą badać możliwości wykorzystania praw fizyki kwantowej do przyspieszenia pracy komputerów, pracować będą również nad zwiększeniem bezpieczeństwa łączności i odporności kwantowego przetwarzania informacji.
"Sukces Instytutu Fizyki UMK - bo szanse na uzyskanie podobnego grantu wynoszą zaledwie kilka procent - jest konsekwencją prowadzenia od kilku lat badań na światowym poziomie w dziedzinie inżynierii kwantowej" - podkreślił Andrzej Romański z Biura Informacji i Promocji uniwersytetu w Toruniu.
Z kolei Uniwersytet Medyczny w Łodzi, dzięki unijnym środkom, zrealizował projekt "Super Nurse" (Super Pielęgniarka). 90 pielęgniarek i położnych przez pół roku podnosiło swoje kwalifikacje, szkoląc się w zakresie obsługi komputera i programów komputerowych, nauki języków obcych i umiejętności komunikacji z pacjentem.
Za unijne pieniądze uczelnie w Polsce uruchamiają także nowe kierunki studiów. Np. Politechnika Świętokrzyska za 5 mln zł realizuje projekt "Kształcenie na miarę sukcesu", dzięki któremu od października 2008 r. na uczelni uruchomiono dwa kierunki studiów: architekturę i urbanistykę oraz transport. W kolejnym roku akademickim uczelnia otworzy na elektronice i telekomunikacji oraz na studiach podyplomowych nowy kierunek - audyt energetyczny.
Według MNISW, obecność w Unii powoduje, że ciągle wzrasta mobilność studencka w ramach programu Erasmus, zarówno w zakresie liczby uczelni uczestniczących w programie, jak również liczby studentów. "Ten widoczny wzrost osiągnięto nie tylko z powodu wysokiego zainteresowania studentów możliwością odbycia części studiów w uczelni partnerskiej za granicą, ale także dzięki lepszemu zrozumieniu mechanizmów uznawalności wykształcenia i ulepszonej jakości usług oferowanych studentom wyjeżdżającym, jak i przyjeżdżającym" - tłumaczył Loba.
Jednym z krajowych liderów w dziedzinie wymian studenckich jest Akademia Ekonomiczna w Katowicach, która z unijnych pieniędzy na wsparcie wyjazdów studentów na zagraniczne uczelnie korzystała jeszcze przed akcesją w 2004 r. "Dzięki temu setki studentów mogły uczestniczyć w programach stypendialnych Socrates-Erasmus i w programach praktyk zawodowych Leonardo da Vinci" - podkreślił rzecznik uczelni, Marcin Baron.
Katowicka uczelnia była także pierwszym polskim podmiotem, który skorzystał ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, kierując konsorcjum 9 regionów UE przy realizacji projektu wymiany doświadczeń w zakresie prowadzenia polityki wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw. Budżet projektu o nazwie E-teams wyniósł ponad 1,2 mln euro.
Wiele inwestycji polskich uczelni, które są finansowane z UE, nie zostało jeszcze zakończonych. Np. na Śląsku do 2012 r. ma powstać Śląskie Międzyuczelniane Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych w Chorzowie. Centrum ma połączyć możliwości badawcze i dydaktyczne śląskich uczelni: Uniwersytetu Śląskiego, Politechniki Śląskiej, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego oraz instytucji partnerskich - Głównego Instytutu Górnictwa, Centrum Onkologii w Gliwicach, a także Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu.
Wartość inwestycji to ponad 103 mln zł. Dużą część funduszy pozyskano ze środków UE, natomiast niezbędną aparaturę oraz wyposażenie pracowni dydaktycznych i naukowych sfinansowano dzięki aktywności naukowej kadry Uniwersytetu Śląskiego.
Wśród wspólnie prowadzonych studiów znajdą się między innymi: fizyka medyczna i bioinżynieria medyczna. Makrokierunki pozwolą szkolić specjalistów w dziedzinach, które dotychczas obejmowały materiał z kilku pokrewnych kierunków.
W ocenie twórców projektu, Centrum umożliwi koncentrację kadry naukowo-badawczej, infrastruktury, materiałów badawczych oraz unikatowej bazy aparaturowej. Ośrodek rozplanowany został na 11 budynków laboratoryjnych oraz dwa dydaktyczne na powierzchni użytkowej obejmującej prawie 17 tys. m kwadratowych. (PAP)
nno/ hes/ gma/
