"Kosztownym anachronizmem" nazwał we wtorek "New York Times" amerykańską ustawę Jacksona-Vanika o restrykcjach w wymianie handlowej z Rosją i wezwał do jej odwołania. Zaapelował, by w stosunkach USA z Rosją oddzielić handel od kwestii praw człowieka.
Ustawę uchwalono w 1974 roku, a więc kiedy istniał ZSRR. Wprowadzała ona ograniczenia w wymianie z krajami o gospodarce "nierynkowej", które nie pozwalają obywatelom na swobodną emigrację. Nie wymieniając ZSRR, była ona skierowana przeciwko sowieckim ograniczeniom emigracji Żydów.
Po zakończeniu zimnej wojny kolejne rządy USA czasowo uchylają ustawę, pozwalając, by handel z Rosją odbywał się na takich samych zasadach jak z innymi państwami; rosyjskie produkty obłożone są dzięki temu takimi samymi niższymi cłami jak produkty innych krajów. Rosja wielokrotnie zwracała się do Waszyngtonu o przyznanie jej na stałe normalnego statusu w handlu z USA.
W grudniu Rosja została przyjęta do Światowej Organizacji Handlu, co oznacza formalne uznanie, że ma gospodarkę rynkową. Oznacza też, że jeśli ustawa Jacksona-Vanika nie zostanie odwołana, amerykańscy eksporterzy będą płacić wyższe cła w Rosji niż ich konkurenci z Europy i Azji.
We wtorkowym komentarzu redakcyjnym "NYT" przyznaje, że "prezydentowi Obamie nie jest teraz łatwo argumentować na rzecz posunięć, z których korzysta rząd rosyjski". Przypomina, że rząd premiera Władimira Putina prowadzi autokratyczną politykę, a sam Putin, chcąc zapewnić sobie zwycięstwo w wyborach prezydenckich, w swej kampanii wyborczej podsyca nastroje antyamerykańskie.
W Kongresie przygotowano projekt ustawy, która zabroni przyznawania wiz do USA przedstawicielom rządu rosyjskiego odpowiedzialnym za łamanie praw człowieka. Jego członkowie zapowiadają, że dołączą ją do ewentualnej ustawy o przywróceniu normalnych stosunków handlowych z Rosją.
"Biały Dom powinien publicznie i prywatnie naciskać na Rosję w kwestii naruszania praw człowieka, ale sprawę wymiany handlowej należy teraz załatwić niezależnie od tego problemu" - pisze dziennik.
Z Waszyngtonu Tomasz Zalewski (PAP)
tzal/ dmi/ mc/
