Były premier Wielkiej Brytanii Tony Blair został zawezwany przed komisję dochodzeniową badającą okoliczności wojny z Irakiem z 2003 roku. Blair zostanie przesłuchany na początku stycznia - donoszą w piątek brytyjskie media, powołując się na przewodniczącego komisji Johna Chilcota.
Komisja może zażądać ponownego stawiennictwa przesłuchiwanych na bardziej szczegółowej sesji zamkniętej dla publiczności. Nie może jednak na nikim wymusić obecności, nie jest organem sądowym, a świadkowie nie będą zeznawać pod przysięgą.
Rodziny brytyjskich żołnierzy poległych w Iraku, które spotkały się z członkami pięcioosobowej komisji przed formalnym zainaugurowaniem prac, oskarżyły Blaira o to, że zaangażował Wielką Brytanię w nielegalną wojnę i wprowadził w błąd opinię publiczną.
W Iraku zginęło 179 brytyjskich żołnierzy. 6-letnia brytyjska okupacja południowego Iraku zakończyła się z końcem kwietnia.
Dossier brytyjskiego rządu, opublikowane na krótko przed skierowaniem do Iraku 45 tys. brytyjskich żołnierzy, zawierało twierdzenie, iż Saddam Husajn zdolny jest dokonać ataku z użyciem broni masowego rażenia w ciągu 45 minut od wydania stosownego rozkazu. Żadnej broni masowego rażenia w Iraku nie znaleziono.
Komisja rozpocznie prace 24 listopada od przesłuchań wojskowych dowódców i urzędników. Na następnym etapie wezwie członków rządu.
Drugi etap publicznych dochodzeń rozpocznie się w połowie 2010 roku i będzie dotyczył nowych wątków lub wyjaśnienia szczegółów. Raport z ustaleń komisji zostanie opublikowany dopiero po wyborach z końcem 2010 roku lub nawet z początkiem 2011 roku.
"Na pierwszym etapie komisja będzie dążyć do uzyskania świadectw z pierwszej ręki o najważniejszych kwestiach, będących przedmiotem dochodzenia" - wyjaśnił Chilcot. Wymienił wśród tych kwestii: sprzęt, personel, najważniejsze decyzje i uzasadnienie dla nich. Zapewnił, iż dochodzenie komisji będzie dogłębne i metodyczne.
"Zwrócimy się do świadków o wyjaśnienia najważniejszych decyzji i zadań, a także ich osobistego zaangażowania (w wojnie z Irakiem - PAP). Da nam to wyraźne zrozumienie o tym, jak kształtowała się polityka wobec Iraku, jak była realizowana i czy uwzględniono alternatywne rozwiązania" - poinformował Chilcot.
Komentatorzy sądzą, iż stawiennictwo Blaira przed komisją Chilcota może mieć wpływ na nastroje brytyjskich wyborców. Wybory do Izby Gmin muszą się odbyć najpóźniej w czerwcu 2010 roku. Sądzą też, iż zaangażowanie Blaira po stronie George'a W. Busha w wojnie z Irakiem czyni kontrowersyjną jego kandydaturę na pierwszego prezydenta UE, ponieważ większość europejskiej opinii była przeciwna wojnie.
Niektórzy komentatorzy liczą, że komisja ustali, kiedy dokładnie Blair zdecydował, iż naczelnym celem jego polityki stała się "zmiana reżimu" w Bagdadzie, rzuci nowe światło na niespójność stanowiska ówczesnego premiera, a także na nieprzygotowanie Brytyjczyków (i Amerykanów) do sytuacji po obaleniu Saddama. (PAP)
asw/ klm/ ro/
