W brytyjskiej metropolii odsłonięto pomnik Ronalda Reagana, prezydenta Stanów Zjednoczonych w latach 1981-89. Monument stoi na wprost pomników prezydentów Dwighta D. Eisenhowera i Franklina D. Roosevelta na placu Grosvenor nieopodal ambasady USA.
Szef brytyjskiej dyplomacji William Hague wskazał w przemówieniu, że "determinacja Reagana i premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher w połączeniu z odwagą społeczeństw żyjących za żelazną kurtyną przesądziły o zakończeniu zimnej wojny".
85-letnia Thatcher, która ze względu na stan zdrowia nie wzięła udziału w uroczystości, przekazała za pośrednictwem Hague'a, że Reagan "był przywódcą na miarę swoich czasów. Miał jasne zasady i postępował zgodnie z nimi w imię osiągnięcia politycznych celów".
"Dzięki sile charakteru i przekonaniom, Reagan przyniósł wolność milionom ludzi, gdy opadła żelazna kurtyna. Było dla mnie zaszczytem współpracować i przyjaźnić się z nim i mam nadzieję, że jego pomnik będzie przypominał przyszłym pokoleniom o naszym długu wdzięczności wobec niego" - dodała.
Na uroczystość odsłonięcia pomnika do Londynu przyjechała była sekretarz stanu za kadencji George'a W. Busha - Condoleezza Rice.
Przed 3-metrowym pomnikiem ustawiono fragment berlińskiego muru. Na cokole umieszczono cytat z przemówienia Reagana: "Wolność jest zagrożona w każdym pokoleniu" oraz Margaret Thatcher: "Ronald Reagan wygrał zimną wojnę bez jednego strzału".
Reagan nazwał ZSRR "imperium zła" i popierał NSZZ "Solidarność" zepchniętą do podziemia w Polsce. Zaangażował się też w pomoc dla afgańskich mudżahedinów walczących z siłami rosyjskimi i w wyścig zbrojeń z Moskwą. W 1986 r. zbombardował Libię w odwecie za zamach na samolot Pan Am, który rozbił się nad Lockerbie w Szkocji.
Za jego kadencji wybuchł skandal z tajną sprzedażą broni dla Iranu wbrew międzynarodowemu embargu i finansowaniem dostaw broni dla rebeliantów w Nikaragui - contras. Nadzorował rozmieszczenie przez NATO pocisków Pershing II w RFN w reakcji na sowieckie pociski SS-20. Wznowił program bombowca B1. Ogłosił projekt systemu antyrakietowego w kosmosie zwany "wojnami gwiezdnymi".
W okresie drugiej kadencji, w polityce wobec ZSRR Reagan uwzględnił w szerszym zakresie środki nacisku dyplomatycznego. Czterokrotnie spotkał się z ówczesnym sekretarzem generalnym KPZR Michaiłem Gorbaczowem. W czasie wizyty w Berlinie wezwał Gorbaczowa do otwarcia Bramy Brandenburskiej, a w Reykjaviku podpisał z nim układ rozbrojeniowy START.
Reagan zmarł w wieku 93 lat w 2004 r. po wielu latach choroby Alzheimera.
Koszty budowy pomnika w 40 procentach zostały sfinansowane z brytyjskich funduszy prywatnych. Autorem pomnika jest rzeźbiarz Chas Fagan z Karoliny Północnej. W środę pomnik Reagana odsłonięto w Budapeszcie na Placu Wolności. (PAP)
asw/ cyk/ ro/
