Niedawny reprint zbioru esejów "Żyd polski - żołnierz polski" stał się okazją do wspomnień wojennych dr Juliana Bussganga podczas czwartkowego spotkania w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku.
Niewielką książkę, opowiadającą o losach Żydów w czasie pożogi wojennej wydał w roku 1945 szef Duszpasterstwa Wyznania Mojżeszowego 2. Korpusu Armii Andersa. Jej celem było upamiętnienie waleczności Żydów, którzy podczas II wojny światowej brali udział w batalii wraz z Polakami w okupowanym kraju, jak też na Zachodzie. Jednym z żołnierzy 2. Korpusu był urodzony we Lwowie Julian Bussgang.
Podczas spotkania opowiadał on o swoich przeżyciach. Przypomniał, że tuż przed inwazją wojsk sowieckich wraz z rodziną uciekł do Rumunii. Stamtąd trafił do Palestyny, gdzie chodził do szkoły w Tel-Awiwie. Jak zaakcentował, inaczej aniżeli część Żydów, którzy tam zostali, wybrał inną drogę. Przyłączył się jako ochotnik do Armii Andersa i uczestniczył m.in. w kampanii włoskiej, w tym także w bitwie pod Monte Cassino.
Do Ameryki Bussgang przybył ponad sześć dekad temu. Ukończył Massachusetts Institute of Technology, a na Harvardzie uzyskał stopień doktora z fizyki stosowanej. W latach 90. wraz z żoną pracował w Polsce z misją International Executive Service Corps. Obydwoje przetłumaczyli dwa tomy relacji dzieci ocalałych z Zagłady, które mieszkają w Polsce: "Dzieci Holocaustu mówią", (The Last Eyewitnesses: Children of the Holocaust Speak).
Na spotkaniu w konsulacie, na które licznie przybyli i Żydzi, i Polacy, a pośród nich także weterani 2 Korpusu, dr Bussgang przedstawiał książkę jako zbiór tekstów pisanych ku pokrzepieniu. Reprint powstał, ponieważ publikacja nie jest powszechnie znana, po wtóre zaś dla dodania angielskiej wersji, którą przetłumaczył, by umożliwić zaznajomienie się z treścią "Żyda polskiego - żołnierza polskiego" także Amerykanom. Obydwa teksty wzbogacone są o przypisy i objaśnienia.
"Głównym zadaniem książki jest to, aby powiadomić ludzi, że Żydzi nie tylko pasywnie ginęli, ale też walczyli w wojsku polskim, w II Korpusie, w Powstaniu Warszawskim, w podziemiu oraz zagranicą, m.in. w Holandii. Żydowska Organizacja Bojowa uczestniczyła zaś w walce partyzanckiej" - powiedział PAP Bussgang.
W swym wystąpieniu cytował wiele fragmentów książki, której kolejne rozdziały opowiadają o różnych etapach walki. W rozmowie z PAP przypomniał, że jej autorami byli i polscy żydzi, i polscy katolicy. "Nie były to dwa narody, ale wszyscy byli Polakami, i katolicy, i żydzi" - podkreślił.
Czwartkowe spotkanie zorganizował Konsulat Generalny RP w Nowym Jorku oraz The American Society for Jewish Heritage in Poland.
z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)
ad/ abe/
