Muzeum Dom Rodzinny Jana Pawła II jest jedną z najczęściej odwiedzanych placówek muzealnych w Polsce. Każdego roku przyjeżdża tu około 400 tysięcy pielgrzymów, także z zagranicy. Obecnie placówka jest w gruntownej przebudowie.
W kamienicy stojącej tuż przy bazylice Ofiarowania Najświętszej Marii Panny, rodzice Wojtyły - Karol i Emilia z Kaczorowskich - z synem Edmundem, zamieszkali w 1919 roku. Dom należał wówczas do miejscowego Żyda, Jechiela Bałamutha. Od strony rynku był sklep, od podwórza - introligatornia, a na piętrze - mieszkania.
Wojtyłowie zajmowali dwa pokoje z kuchnią. Tu urodził się Karol. Dom rodzinny wkrótce opuścił brat Karola - Edmund, który podjął studia na wydziale lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po śmierci matki w 1929 roku Karol Wojtyła z ojcem zajmowali pokój z kuchnią. Stołowali się naprzeciwko, w jadłodajni Alojzego Banasia przy ul. Kościelnej 4. Obecnie mieści się tam miejskie muzeum. Latem 1938 roku po maturze Karol razem z ojcem przeprowadzili się do Krakowa.
Po wyborze 16 października 1978 roku kardynała Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową, dom w Wadowicach stał się miejscem pielgrzymek. Wierni chcieli zmówić modlitwę w mieszkaniu, w którym urodził się papież. Dzięki staraniom Kurii Metropolitalnej w Krakowie, w domu rodzinnym powstało muzeum Jana Pawła II. Uroczyste otwarcie odbyło się 18 maja 1984 r., w 64. rocznicę urodzin papieża. To najdłużej w świecie działające muzeum poświęcone polskiemu papieżowi.
W budynku, zaadaptowanym na muzeum, pozostało kilka rzeczy z dawnego mieszkania, m.in.: kaflowy piec kuchenny, naczynia, stolik, kosz na bieliznę, portrety rodzinne. Zobaczyć można też sutanny należące do Karola Wojtyły i pamiątki z pielgrzymek.
Pod koniec marca 2006 r. Fundacja Ryszarda Krauzego odkupiła dom od potomka i spadkobiercy dawnych żydowskich właścicieli - Rona Balamutha i przekazała go Kościołowi krakowskiemu. Powstały plany rozbudowania muzeum i stworzenia w nim nowej ekspozycji.
Prace budowlane, które prowadzi krakowska firma Jacka Kasperczyka, rozpoczęły się jesienią 2010 roku. Dyrektor Muzeum Domu Rodzinnego Jana Pawła II ksiądz Paweł Danek mówił, że w pierwszym etapie m.in. pogłębione zostały piwnice i wzmocnione fundamenty. Wiosną 2011 roku rozpoczął się drugi etapu przebudowy placówki, który potrwa do końca roku. Budowlańcy mają za zadanie dokończyć renowację budynku, przede wszystkim przeprowadzić prace w jego środku, podnieść dach i wykonać patio oraz elewację.
Mieszkaniu Wojtyłów, po odrestaurowaniu, przywrócony zostanie wygląd z lat 20-tych ubiegłego wieku. Zrekonstruowana zostanie elewacja kamienicy do postaci z przełomu XIX i XX wieku. Wszystko musi być gotowe do końca 2011 roku, by w kolejnym roku można było instalować wystawę.
W wyniku przebudowy ekspozycja powiększy się czterokrotnie - do ponad 1 tysiąca metrów kwadratowych, na czterech kondygnacjach. Znajdą się w niej elementy oryginalnego wyposażenia, osobiste rzeczy Jana Pawła II oraz rękopisy. Ekspozycja będzie opowieścią o człowieku - od jego urodzenia do śmierci. Przebudowa całego obiektu prowadzona jest według koncepcji ekspozycyjnej Pracowni Kłaput Project oraz projektu budowlanego Biura Projektów Lewicki-Łatak.
Jeden z autorów projektu muzeum Jarosław Kłaput powiedział podczas uroczystości wmurowania kamienia węgielnego, że sercem muzeum nadal będzie dwupokojowe mieszkanie. "Ojciec Święty powiedział kiedyś o Wadowicach: +Tu wszystko się zaczęło+. To dobra baza, by opowiadać tę historię. Tylko tu będzie ona autentyczna. () Można powiedzieć, że ideą wystawy jest kamień rzucony w wodę, który tworzy kręgi. Mamy tu małą ojczyznę - Wadowice, Kalwarię Zebrzydowską, później Kraków, Polskę, Rzym i świat. Rzecz staje się coraz bardziej uniwersalna" - powiedział.
Dyrektor placówki ksiądz Paweł Danek dodał, że projekt architektoniczny i ekspozycja wystawiennicza pozwolą zwiedzającym wędrować u boku Jana Pawła II przez jego życie i nauki. "Zwiedzający będą mogli poznać atmosferę i realia przedwojennych Wadowic, zobaczyć jak wyglądało mieszkanie Wojtyłów, ale też oddać się refleksji duchowej. Temat wędrówki wpisze się także w przekaz o Janie Pawle II skierowany do dzieci. Liczne multimedia i zaskakująco autentyczne elementy ekspozycji oddadzą żywy charakter spotkań Jana Pawła II z ludźmi. Animacje ekspozycji i interakcje ze zwiedzającymi sprawią, że muzeum będzie żyło i zapraszało do powrotów" - powiedział.
Na czas przebudowy dla zwiedzających i pielgrzymów została przygotowana wystawa zamienna w sali domu katolickiego przy wadowickiej parafii Ofiarowania NMP. Jest to replika mieszkania Wojtyłów w skali 1:1, a także scenografia przedstawienia "Antygony" na historycznej scenie, na której występował Karol Wojtyła.
Otwarcie muzeum po remoncie planowane jest na koniec 2012 roku. Przebudowa Muzeum jest współfinansowana przez ministerstwo kultury, województwo małopolskie oraz fundusze UE. Całość przebudowy łącznie z instalacją nowej ekspozycji kosztować ma około 25 milionów złotych.
Marek Szafrański (PAP)
szf/ mlu/ mhr/
