Plac Małachowskiego, gdzie mieści się galeria Zachęta, Muzeum Etnograficzne i kościół Św. Trójcy już za dwa lata może stać się kolejnym centrum kulturalnym stolicy. W czwartek burmistrz Śródmieścia przyjął list intencyjny w sprawie rewitalizacji tego placu.
Plac Małachowskiego położony u zbiegu ulic Królewskiej, Traugutta, Mazowieckiej i Kredytowej jest, jak powiedział na czwartkowym spotkaniu z dziennikarzami burmistrz dzielnicy Śródmieście Wojciech Bartelski, "miejscem z ogromnym, ale dziś niewykorzystywanym potencjałem, który dziś niewystarczająco zachęca mieszkańców i turystów do kulturalnego, aktywnego spędzania czasu".
Przy placu Małachowskiego mieszczą się Narodowa Galeria Sztuki Zachęta, Muzeum Etnograficzne, ewangelicki kościół św. Trójcy, słynący z nabożeństw ekumenicznych i koncertów. Te instytucje wraz z firmą Hochtief Development Poland, która remontuje pobliską kamienice Raczyńskich, zawiązały koalicję na rzecz przywrócenia świetności placowi Małachowskiego. Inicjatorzy tej koncepcji planują stworzenie otoczonej zielenią i zabytkami, tętniącej życiem, przyjaznej pieszym i rowerzystom, inspirującej przestrzeni miejskiej. Położony blisko Ogrodu Saskiego i Akademii Sztuk Pięknych plac Małachowskiego ma się stać miejscem prezentacji dzieł sztuki, organizacji działań artystycznych i odpoczynku.
W czwartek instytucje, które zawiązały koalicję, przekazały na ręce burmistrza dzielnicy Śródmieście Wojciecha Bartelskiego list intencyjny w sprawie rewitalizacji placu Małachowskiego. Proszą one władze miasta o organizację konkursu architektonicznego na koncepcję przekształcenia placu, tak aby stał się bardziej przyjazny dla turystów i mieszkańców.
Wojciech Bartelski przyjął list, deklarując zamiar udzielenia wsparcia administracyjnego, tak aby jak najszybciej z możliwości, jakie stwarza plac, mogli korzystać mieszkańcy i turyści. "Plac Małachowskiego ma szanse stać się jedną z wizytówek stolicy" - powiedział Bartelski.
Przed konkursem architektonicznym trudno o szczegóły planu rewitalizacji placu. Wiadomo już jednak, że jednym z najważniejszych przedsięwzięć będzie przeorganizowanie ruchu drogowego na ulicach Mazowieckiej i Kredytowej, wymiana powierzchni palcu, likwidacja krawężników utrudniających poruszanie się niepełnosprawnym i rowerzystom. Zlikwidowany zostanie parking zajmujący obecnie przestrzeń pomiędzy Muzeum Etnograficznym a Kościołem św. Trójcy. Być może zostanie też organiczna przestrzeń trawnika z kwietnikami przed Zachętą. Jeżeli, zgodnie z zapowiedzią burmistrza, uda się ogłosić konkurs architektoniczny w pierwszym kwartale 2013 roku, inwestycja może być gotowa na przełomie 2014 i 2015 roku.
Plac Stanisława Małachowskiego (dawniej także Plac Ewangelicki) został wytyczony i uregulowany w 1825 roku, kiedy to w celu lepszego wyeksponowania kościoła Świętej Trójcy wyburzono kilkanaście niewielkich, przeważnie drewnianych domów, z trzech okolicznych posesji. Plac zyskał potoczną nazwę plac Ewangelicki, teren początkowo obsiano trawą, a w drugiej połowie XIX wieku posadzono tu również drzewa. Początkowo niezabudowany plac uzupełniany był kolejnymi obiektami: w 1858 roku zakończono budowę gmachu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, w 1871 roku powstał pałac Leopolda Kronenberga, w 1900 roku gmach Zachęty, a w 1910 roku stanęła kamienica Raczyńskich.
W 1916 roku plac zyskał współczesnego patrona, marszałka Sejmu Czteroletniego Stanisława Małachowskiego, który zresztą mieszkał nieopodal, w pałacu Czapskich. W 1933 roku na placu, przed budynkiem "Zachęty" ustawiono Pomnik Peowiaka (czyli członka Polskiej Organizacji Wojskowej) dłuta Edwarda Wittiga. Zabudowa placu uległa zniszczeniu zarówno w 1939, jak i w 1944 roku, po wojnie przystąpiono jednak do odbudowy większości budynków przy placu. Wyjątkiem był pałac Leopolda Kronenberga, który w stanie dobrze zachowanej ruiny dotrwał do lat 60. XX wieku, po czym został wyburzony w związku z budową hotelu Victoria.
Okolice placu Małachowskiego są od międzywojnia silnie osadzone w warszawskim życiu kulturalnym. Nieopodal - na ulicy Mazowieckiej mieściła się legendarna kawiarnia "Mała Ziemiańska", gdzie siadywali Skamandryci oraz zasłużona księgarnia Jakuba Mortkowicza. W budynku zajmowanym obecnie przez Muzeum Etnograficzne mieściło się jedno z najważniejszych przedwojennych wydawnictw - Rój.
Historii i przyszłości placu Małachowskiego poświęcone będzie wiele wystąpień rozpoczynającej się 17 października w Muzeum Etnograficznym dwudniowej konferencji "Między ortodoksją a kreacją. Dialog konserwatorsko-architektoniczny" organizowanej przez Stowarzyszenie Architektów Polskich SARP i Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków. (PAP)
aszw/ abe/
