*"Wilanowski widnokrąg" to zbiór szkiców o kulturze i sztuce europejskiej, o tradycjach, postawach i wzorach, dla których punktem wyjścia jest Pałac w Wilanowie - rezydencja króla Jana III, późniejsza siedziba: Sieniawskich, Czartoryskich, Lubomirskich, Potockich i Branickich. *
Autorami książki są: historyk sztuki, redaktor naczelny Magazynu Historycznego Mówią Wieki Jarosław Krawczyk i historyk, konserwator Krzysztof Chmielewski.
"Dlaczego napisaliśmy tę książkę? Głównie z chęci zrobienia czegoś dla Pałacu Jana III, który przeżywa dziś kolejny okres świetności. Chcieliśmy pokazać, że niekoniecznie trzeba przebiegać tłumnie sale najwspanialszych muzeów Europy, aby zrozumieć historię jej sztuki. W żadnej mierze nie chcemy odmawiać czytelników od wizyty w londyńskiej National Gallery, czy w paryskim Luwrze, bo to miejsca cudowne. Ale starczy pojechać do Wilanowa, aby pojąć, jak mocno byliśmy zakorzenieni w Europie za czasów sarmackiego króla. Wcześniej też - i dziś" - napisali autorzy we wstępie.
Zbiór otwiera obszerny tekst Krawczyka na temat króla Jana III Sobieskiego, pierwszego właściciela wilanowskiego pałacu, walecznego dowódcy, a jednocześnie mecenasa sztuk i nauk. Kolejne poświęcone są samemu pałacowi. Jeden z nich opowiada o niezwykłej architekturze tego barokowego budynku, który charakteryzuje się połączeniem sztuki europejskiej ze staropolską tradycją budowlaną. Snując swoją opowieść w tekście "Od rzymskiej willi do pałacu króla Jana" Chmielewski opowiada przy okazji o architekturze starożytnej Grecji i Rzymu, renesansie włoskim, baroku, dziełach Albertiego, Palladia, Bramante, Michała Anioła, Borrominiego, a także o Luwrze i Wersalu.
Z kolei punktem wyjścia do tekstu Krawczyka "Antyczny bohater nad Wisłą - kody i symbole" jest wystrój malarsko-rzeźbiarski elewacji i wnętrz Pałacu w Wilanowie, który w nawiązaniu do symboliki antycznej głosi apoteozę rodu Sobieskich i gloryfikację sukcesów militarnych króla. Przy tej okazji autor opowiada o malarstwie barokowym wspomina m.in. takich malarzy jak Caravaggio czy Poussin.
Następne rozdziały opowiadają m.in. o jednym z kolejnych właścicieli pałacu - Stanisławie Kostce Potockim, polityku i kolekcjonerze, który w 1805 roku utworzył w Wilanowie pierwsze muzeum sztuki, a także o najciekawszych ze zgromadzonych w pałacu dziełach sztuki. Wśród nich są m.in. antyczne greckie wazy, marmurowe popiersia cesarzy Nerona i Hadriana, niewielka gliniana figurka Mojżesza, uważana za model do rzeźby Michała Anioła.
Znajdujący się w przejściu do Sali Białej wilanowskiego pałacu pomnik konny Jana III jest - dla Krawczyka - punktem wyjścia do opowieści o pomnikach Marka Aureliusza i wzorowanym na nim pomniku księcia Józefa Poniatowskiego, o pomnikach kondotierów Gattamelaty i Colleoniego, czy pomniku cara Piotra I. Przy okazji opowieści o malarskich dziełach tzw. małych mistrzów holenderskich z wilanowskiego Gabinetu Holenderskiego opowiada on o Vermeerze, Tycjanie, Velazquezie. Pisząc zaś o wspaniałym portrecie Stanisława Kostki Potockiego ujarzmiającego wspaniałego rumaka pędzla Jaquesa-Louisa Davida, wspomina m.in. Ingresa i Delacroixa.
Książka wydana została nakładem Muzeum Pałacu w Wilanowie. (PAP)
dsr/ ls/
