Mniejszości narodowe i etniczne obawiają się, że proponowane przez Główny Urząd Statystyczny zasady opracowania wyników spisu powszechnego w zakresie dot. mniejszości dadzą niewiarygodne ustalenia o ich liczebności. GUS uspokaja, że dane będą rzetelne.
Ubiegłoroczny spis powszechny w zakresie dotyczącym mniejszości to jeden z głównych tematów rozpoczętych w środę po południu dwudniowych obrad w Białymstoku Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
Dane do spisu zbierane były zarówno przez rachmistrzów, którzy odwiedzali ludzi, jak również telefonicznie, a także przez internet, gdzie każdy mógł samodzielnie wypełnić ankietę. Spis prowadzony był jako badanie pełne i badanie reprezentacyjne. Badanie pełne składało się z 16 pytań. 20 proc. Polaków zostało wylosowanych do badań reprezentacyjnych, gdzie ankieta zawierała ok. 60 pytań. Wśród pytań spisowych było też pytanie o "przynależność narodową do innego narodu lub wspólnoty etnicznej".
Lucyna Nowak z GUS poinformowała podczas obrad komisji, że wyniki spisu powszechnego zostaną podane na przełomie czerwca i lipca. Będą zawierały też dane o mniejszościach. Mówiła, że Urząd pracuje jednak nad tym, by częściowe wyniki spisu przedstawić już 22 marca podczas sesji inaugurującej Kongres Demograficzny u prezydenta RP.
Mówiła, że wyniki dotyczące mniejszości są opracowywane według kryteriów ustalonych z nimi m.in. na obradach Wspólnej Komisji Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych we wrześniu 2010 r w Lublinie. Apelowała do organizacji mniejszości, by - jeśli mają jeszcze jakieś uwagi - zgłaszały je do końca kwietnia.
Według Nowak metodologia została przyjęta tak, że nawet gdyby nie udał się samospis przez internet, inne dane - ze spisu reprezentacyjnego - pozwolą podać rzetelne wyniki dotyczące mniejszości. GUS chce też podać liczbę gmin w Polsce, gdzie mniejszości stanowią minimum 20 proc. mieszkańców. Takie gminy mogą na mocy ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym wprowadzić na swoim terenie np. dwujęzyczne tablice z nazwami miejscowości.
GUS zamierza również podać listę gmin spełniających to ustawowe kryterium na podstawie szczegółowych danych zbieranych w spisie w różnych formach w 86 wytypowanych do tego celu gminach na podstawie danych ze spisu z 2002 r. Nowak zaznaczyła, że gdyby okazało się, że jakaś gmina spełnia to kryterium, a nie jest w tej badanej grupie, to i tak pokażą to wyniki.
Przedstawiciele różnych mniejszości wyrażali swoje obawy co do rzetelności wyników spisu. Artur Jabłoński, który jest przedstawicielem społeczności kaszubskiej i współprzewodniczącym komisji powiedział PAP, że z pisemnych informacji, które członkowie komisji otrzymali z GUS, wynika, że proponowana metoda ustalania wyników spisu "w żaden sposób nie odda sytuacji mniejszości w RP".
Jego zdaniem może nie mieć znaczenia spis przez internet, na który mniejszości się nastawiły. "Liczyć się będzie to, co ustalili rachmistrze telefonicznie bądź przez fizyczną obecność w 86 gminach w Polsce" - powiedział Jabłoński. Dodał, że np. na Kaszubach, skąd pochodzi, dotyczyć to będzie dziesięciu gmin z siedemdziesięciu kilku, gdzie mieszka społeczność kaszubska.
Artur Konopacki ze Związku Tatarów RP powiedział PAP, że metodologia liczenia jest bardzo ważna, bo w przypadku społeczności tatarskiej istotna jest tzw. tożsamość wymiarowa, bo wiele osób z tej społeczności nie deklaruje się jednoznacznie jako Polak czy Tatar, ale jako "polski Tatar". Dodał, że jest ciekaw, jaki sposób oceny takiej deklaracji przyjmie GUS.
Przewodniczący Związku Ukraińców w Polsce Piotr Tyma powiedział PAP, że uważa, iż w ocenie liczebności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce powinni brać udział naukowcy prowadzący badania na ten temat, bo znają te zagadnienia. Powiedział, że niewykluczone, że taki wniosek zostanie zgłoszony.
Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych została utworzona w 2005 roku na podstawie ustawy o mniejszościach. Jest organem opiniodawczo-doradczym premiera w sprawach dotyczących mniejszości. Tworzą ją przedstawiciele wskazanych w ustawie ministerstw oraz mniejszości narodowych i etnicznych. Komisja ma charakter doradczy i opiniujący.(PAP)
rof/ kow/ bos/ bk/
