*"Gabriela Zapolska - zbuntowany talent" - taki tytuł nosi wystawa poświęcona autorce "Moralności pani Dulskiej", którą od piątku można oglądać w warszawskim Muzeum Literatury. Wystawa pokazuje Zapolską jako osobę wszechstronną - aktorkę, pisarkę, publicystkę i kolekcjonerkę. *
"21 grudnia 2011 r. przypada 90. rocznica śmierci Gabrieli Zapolskiej. To okazja, aby poprzez wystawę przypomnieć jej bogatą twórczość i osobowość, zwłaszcza że artystka do tej pory nie doczekała się wystawy monograficznej jej poświęconej. Ekspozycja pokazuje nie tylko wielką pasję Zapolskiej, jaką był teatr, ale również mniej znany jej dorobek prozatorski i epistolograficzny, jak również prawie zupełnie nieznaną ogromną pracę publicystyczną, którą zajmowała się przez blisko 30 lat, współpracując z czasopismami warszawskimi, krakowskimi i lwowskimi. Z tego właśnie doświadczenia, z dziennikarskiej obserwacji świata i komentowania na bieżąco dziejących się wydarzeń, wyrasta cała jej twórczość" - mówił podczas czwartkowego wernisażu wystawy dyrektor warszawskiego Muzeum Literatury Jarosław Klejnocki.
Kuratorka wystawy, Małgorzata Górzyńska podkreślała, że wystawa nie jest laurką wystawioną Zapolskiej. "Próbujemy raczej pokazać złożoność tej postaci, wydobyć bogactwo osobowości, ukazać różne nurty jej twórczości. Pokazujemy kobietę o niezwykłym temperamencie, pełną namiętności, niepokorną indywidualistkę. Pokazujemy powieściopisarkę zapomnianą nieco przez literaturę, aktorkę i autorkę dramatyczną, o którą rzadko upomina się teatr, felietonistkę i recenzentkę teatralną, o której słyszało niewielkie grono czytelników, krytyka sztuki i właścicielkę kolekcji malarstwa, którą zna niewielu znawców sztuki" - mówiła Górzyńska.
Wystawę podzielono na działy tematyczne. W pierwszym z nich - "Szmat życia" - zgromadzono fotografie, pejzaże miast, gdzie żyła, sylwetki mężczyzn jej życia, portrety malowane przez drugiego męża pisarki - Stanisława Jankowskiego, dokumenty rodzinne i listy. W kolejnej sali poświęconej literackiej działalności Zapolskiej można zobaczyć jej powieści i nowele z cyklu "Menażeria ludzka" oraz pierwsze wydania jej książek.
"Mozaika paryska" opowiada o okresie, gdy Zapolska wyruszyła do Paryża, gdzie planowała wielką karierą aktorską. Skończyło się na angażu do nowoczesnego Theatre Libre, ale - jak mówiła sama Zapolska - Paryż ją ukształtował jako człowieka. Przesyłała stamtąd regularne korespondencje m.in. do "Kuriera Warszawskiego" o codzienności paryskiej, kwestiach społecznych, a także o sztuce.
W Paryżu Zapolska zaprzyjaźniła się tamtejszą bohemą. Dużo pisała o sztuce, zgromadziła też własną, bardzo cenną i ciekawą kolekcję obrazów impresjonistów i postimpresjonistów, w której były m.in. dzieła van Gogha, Gauguina, Denisa. Kolekcja ta po śmierci Zapolskiej została przez spadkobierców rozprzedana. Na wystawie można zobaczyć jednak sześć obrazów Paula Serusiera z jej zbiorów, które znalazły się w warszawskim Muzeum Narodowym, a także reprodukcje innych dzieł z tej kolekcji.
W sali poświęconej teatrowi zgromadzono fotografie Zapolskiej w różnych rolach, afisze przedstawień, w których brała udział, wydanie zbiorowe jej sztuk z 1922 roku, a także tzw. teatralne egzemplarze jej dramatów, wcześniejsze niż publikacje książkowe, z uwagami cenzorów, inspicjentów i reżyserów.
Główny trzon wystawy uzupełnia ekspozycja przygotowana przez Muzeum Teatralne, gdzie zgromadzono ubrania, meble i bibeloty z epoki Zapolskiej. Są też pokazy multimedialne - można zobaczyć m.in. ekranizację "Moralności pani Dulskiej" z 1922 roku, pierwszy polski film dźwiękowy.
W ramach współpracy z Muzeum Literatury, Andrzej Seweryn zaplanował na kwiecień 2011 roku w Teatrze Polskim premierę sztuki Zapolskiej "Ich czworo".
Wystawę w Muzeum Literatury można będzie zwiedzać do 15 lipca. (PAP)
aszw/ hes/
