Utworzony w latach 20. ubiegłego wieku, zaprojektowany na wzór m.in. parku miejskiego w Hamburgu, Park Poległych Bohaterów w centrum Zabrza został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego.
Jak przekazał PAP w poniedziałek Sławomir Gruszka z zabrzańskiego magistratu, umożliwi to miastu starania o środku zewnętrzne na rewitalizację tego cennego założenia parkowego i ważnej przestrzeni miejskiej.
O wpisanie parku na listę zabytków wnioskowała prezydent Zabrza Małgorzata Mańka-Szulik. "Zrewitalizowany park będzie unikalnym i cennym uzupełnieniem listy obiektów budowlanych, znajdujących się w naszym mieście, pochodzących z okresu modernizmu" - zaznaczyła prezydent.
Park utworzono na podstawie projektu znanego berlińskiego architekta parków i zieleni prof. Gustawa Allingera. Prawdopodobnie powstawał w dwóch etapach - w latach 1924-1930 oraz po 1930 r. Nazywano go wówczas Stadt-Park lub Skagerrak Park.
W latach 20. XX wieku opracowano koncepcję urbanistyczną połączenia niemieckich wówczas miast: Bytomia, Zabrza i Gliwic w jeden organizm w formie trójmiasta. Ówczesne władze Zabrza (wtedy nosiło ono nazwę Hindenburg) inwestowały m.in. w zagospodarowanie jego północnych i zachodnich obszarów.
Głównym motywem założeń urbanistycznych nowych dzielnic było wpisywanie ich w otoczenie terenów leśnych, parkowych i ośrodków sportowych, które miały tworzyć ramy zabudowy aż do śródmieścia. Plany przestrzeni zielonych w powiązaniu z architekturą opracowywano we współpracy właśnie z prof. Allingerem.
Projekt parku kontynuował w kierunku zachodnim zagospodarowanie zielenią wnętrza obecnego Placu Traugutta w centrum miasta, autorstwa wybitnego architekta Dominikusa Boehma. Park zaprojektowano na planie wydłużonego prostokąta między rzeką Bytomką i dawnym zasypanym w latach 50. Kanałem Sztolniowym. Wcześniej ten teren miał otwarty, publiczny charakter.
Układem przestrzennym park nawiązuje do innych podobnych założeń z początku ubiegłego wieku m.in. Parku Miejskiego w Hamburgu. Jako główną przestrzeń przewidziano polanę ujętą z dwóch stron alejami lipowymi. Od strony dzisiejszej ul. Dubiela znalazła się reprezentacyjna strefa wejściowa - taras, na który prowadzą trzy pary schodów.
W Zabrzu, podobnie jak m.in. w Hamburgu, układ przestrzenny parku wytycza główna oś, z geometrycznymi formami alejek i placów. Charakterystycznymi elementami są wydzielone przez aleje drzew polany krajobrazowe, a także funkcje użytkowe: miejsca uprawiania sportu, zacienione miejsca wypoczynku i aleje spacerowe z punktami widokowymi.
Po II wojnie światowej park otrzymał nazwę Poległych Bohaterów. Zachowano jego funkcję rekreacyjno-spacerową. Z czasem powierzchnia parku powiększyła się w porównaniu ze stanem przed wojną, osiągając ok. 14 hektarów. Obecnie rośnie tam 85 gatunków drzew i krzewów rodzimego i obcego pochodzenia.
Zabrzański park jest popularny wśród mieszkańców korzystających m.in. z mieszczącej się tam niewielkiej siłowni na otwartym powietrzu czy uczestniczących w organizowanych w parkowych przestrzeniach imprezach, jak Dzień Nauki czy Piknik Rodzinny w ramach Skarbnikowych Godów.
Zanim miasto zacznie się starać o fundusze na rewitalizację parku, najpierw określi zakres i harmonogram prac. Źródłem informacji ma być historyczna dokumentacja fotograficzna oraz szkice koncepcyjne znajdujące się w Muzeum Architektury Uniwersytetu Technicznego w Berlinie. Zabrzański samorząd nawiązał już kontakt z tą placówką.(PAP)
mtb/ hes/
